ابوالفضل روغنی گلپایگانی در نشست خبری با بیان اینکه کاغذ از لحاظ شاخص‌های توسعه یافتگی یکی از موارد مهم است، اظهار کرد: چین اولین تولیدکننده کاغذ در دنیا است و به لحاظ ماشین سازی هم وضعیت مناسبی دارد. همچنین سرانه مصرف کاغذ در ایران ۲۲ کیلوگرم، اروپا ۵۸ کیلوگرم و آمریکا و اسکاندیناوی ۱۸۰ کیلوگرم است. همچنین کل تولید کاغذ در دنیا ۳۸۰ میلیون تن است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر مجوز تولید دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن کاغذ (به جز تیشو) در کشور وجود دارد که یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن تولید می‌شود، گفت: مصرف سالانه کاغذ بسته بندی ۹۰۰ هزار تن است. مصرف کاغذ تحریر نیز ۲۸۰ تا ۳۸۰ هزار تن اعلام می‌شود، اما به نظر من رقم کمتری است. در سال‌های اخیر به این میزان واردات انجام شده،اما به دلیل تخصیص ارز ارزان‌تر به واردات این محصول ، برای مصارف دیگر مثل کاغذ ساندویچ، جعبه شیرینی و بسته‌بندی مجدد و صادرات به کشورهای همسایه استفاده می‌شود.
پیش اظهاری در مصرف کاغذ تحریر
رئیس سندیکای کاغذ و مقوا با بیان اینکه در بخش کاغذ تحریر دولت به دنبال خودکفایی است، گفت: تاکنون ظرفیت ۱۴۰ هزار تن تولید کاغذ تحریر در کشور ایجاد شده، اما تولید کاغذ ۴۰ تا ۵۰ که عمده آن در شرکت مازندران که با آموزش و پرورش قرارداد تولید کاغذ کتاب‌های درسی را دارد، انجام می‌شود. در اصل دولت با بالا رفتن نرخ ارز و مشکلات مربوط به واردات، کمک کرد این واحد به چرخه تولید برگردد. حدود دو تا ۳۰۰۰ تن نیز در سایر شرکت‌ها تولید می‌شود. تولید کاغذ تحریر در سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ بالاترین میزان، معادل ۶۰ تا ۸۰ هزار تن بود، اما بعد از آن افت شدید داشت و در نهایت سال قبل با قرارداد واحد مازندران با آموزش و پرورش دوباره تولید به ۴۰ تا ۵۰ هزار تن افزایش یافت.
وی افزود: اما روی موضوع خودکفایی در همه محصولات مسئله وجود دارد، چرا که به لحاظ اقتصادی درست نیست. برای خودکفایی در هر بخش باید به منابع و مزیت‌ها نگاه کرد که در کاغذ تحریر صاحب مزیت نیستیم، چون باید خمیر وارد کنیم. به طور کلی با واردات کاغذ تحریر برای تنظیم بازار موافقم اما باید نیاز واقعی به کاغذ تحریر بدون تاثیر از رانت و فشار سیاسی مشخص شود و بعد راجع به تولید تصمیم گیری کنیم.
او درباره تغییرات نرخ کاغذ تحریر در سال‌های اخیر با بیان اینکه قیمت کاغذ هم تابعی از سایر متغیرها است، گفت: با توجه به اینکه بالای ۷۰ درصد کاغذ تحریر وارداتی و تابع نرخ ارز است، البته معمولا کاغذ ارز ارزان‌تر دریافت می‌کند. در زمان تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کاغذ هم مسائلی پیش آمد و در اصل به اسم کاغذ به نفع دیگران بود تا جایی که بخش زیادی از آن کاغذها بسته بندی مجدد و به عراق و افغانستان صادر می‌شد.
واردات کاغذ، مافیا دارد؟
وی در پاسخ به اینکه آیا در بخش واردات کاغذ مافیا وجود دارد؟ گفت: شخصا با مافیاسازی و سلطان‌سازی زاویه دارم، اما هستند کسانی که به بخش‌هایی متصل هستند و کاغذ وارد می‌کنند. مهم‌ترین مصرف کننده کاغذ در ایران، دولت است که از کاغذ تحریر برای تولید کتاب‌های درسی و غیره استفاده می‌کند. همچنین برخی واحدهای مربوط به کتاب‌های کمک درسی، ارز دریافت کردند و به اسم کنکور تجارت کاغذ کردند. به طور کلی ارز چندنرخی، رانت ایجاد می‌کند و ارز ارزان‌تر هم سر سفره مصرف کننده برنمی‌گردد. بنابراین موافق ارز تک نرخی هستم، اما چون فشار زیادی به مردم وارد می‌شود، شرایط امروز کشور آمادگی آن را ندارد.
وزارت صمت و ارشاد نیاز کشور به کاغذ تحریر را اعلام کنند
روغنی گلپایگانی با بیان اینکه مصرف واقعی کاغذ تحریر به نظر شخصی من حدود ۲۰۰ هزار تن است، تصریح کرد: درخواست ما این است که وزارت صمت و ارشاد میزان مصرف کاغذ تحریر را به به تفکیک بخش‌های مختلف اعلام کنند تا تولید با آمارها تنظیم شود.
کاهش مصرف کاغذ روزنامه
به گفته این تولیدکننده مصرف کاغذ روزنامه نیز هفت سال پیش ۱۳۰ هزار تن بود، اما به دلیل تغییر ساختار روزنامه‌ها که در دنیا هم شاهد هستیم، الآن به هشت تا ۱۰ هزار تن رسیده است.
وی با بیان اینکه در بحث واردات بین وزارت صمت و جهاد اختلاف هست، گفت: اما گاهی برای تنظیم بازار باید واردات انجام شود و با تولید انحصاری هم مخالفم که نتیجه آن بازار خودروی امروز است. اما دلیل اصلی پایین بودن تولید کاغذ در کشور، این است که قوانین بالادستی به نفع واردات است و حمایت و برنامه‌ریزی هم به اندازه کافی وجود ندارد؛ از جمله اینکه ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده به واردات تعلق نمی‌گیرد، اما بخش تولید باید آن را پرداخت کند. دلیل دیگر پایین بودن تولید کاغذ تحریر، خوب نبودن نظام بهره وری در کشور است. به طور کلی مشکلات زیرساختی اساسی برای تولید وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به مشکلات تامین آب، برق و گاز اشاره کرد.
رئیس سندیکای کاغذ و مقوا با بیان اینکه برای افزایش تولید کاغذ تحریر به حمایت دولت نیاز است، گفت: دولت باید تضمین دهد کاغذ تولیدکنندگان را می‌خرد و همچنین با توجه به قوانین حمایتی از واردات این محصول، تضمین دهد قرار نیست به صورت ناگهانی ارز به واردات تخصیص داده شود تا این کاغذها روی دست تولیدکنندگان بماند. برای مثال در سال‌های اخیر واحدی که در بندر امیر آباد فقط برای تولید کاغذ تحریر تولید شده بود، به دلیل عدم حمایت به سمت تولید کاغذ بسته بندی رفت.
کاغذ بسته‌بندی صادر می‌کنیم
وی در ادامه با بیان اینکه در بخش کاغذ بسته بندی از واردکننده به صادرکننده تبدیل شده‌ایم، تصریح کرد: صادرات کاغذ بسته بندی در سال‌های اخیر به اروپا هم انجام شده، اما موانع صادراتی و مشکلات دیپلماسی اقتصادی وجود دارد و تحریم مانع صادرات به اروپا است. صادرات کاغذ در سال گذشته حدود ۸۰ هزار تن بوده که عمدتا بسته بندی بوده و بازار هدف هم عراق و افغانستان بوده است، اما در سال های قبل به اروپا و ترکیه هم صادر می‌کردیم. ترکیه مصرف کننده بزرگی بود، اما در سال‌های اخیر دو واحد ساخت که یکی از آنها در زلزله از بین رفت.
روغنی گلپایگانی درباره وضعیت تامین مالی این صنعت نیز گفت: یکی از مسائل دریافت ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده از واردات ماشین آلات است که قبلا دریافت نمی‌شد. درباره تامین مالی نیز بخاطر سیاست‌های انقباضی، سال گذشته وضعیت مناسب نبود. بنابراین سال گذشته تولید گران‌تر و تامین مالی سخت تر شده بود. اما امسال تازه شروع شده و نمی‌توان قضاوت کرد. در حال حاضر واردات کاغذ تحریر، ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی دریافت می‌کند، اما تخصیص آن بسیار سخت و طولانی است و پنج ماه هم طول می‌کشد. سیاست بازگشت ارز هم مشکلاتی برای صادرکنندگان و تولیدکنندگان ایجاد می‌کند.
به گفته وی سال گذشته تولید کاغذ بسته بندی رشد داشت، اما میزان آن کم بود که دلیل آن جنگ روسیه و اوکراین است. روسیه مهد تولید خمیر کاغذ در دنیا است که در سال گذشته بخاطر تحریم‌ها، اروپایی‌ها محصولات این کشور را نخریدند و این محصولات با واسطه به ایران آمد و بازار ایران را بهم ریخت. بنابراین سال قبل برای بازار کاغذ بسته بندی، سال خوبی نبود.
سهم قیمت کاغذ در مصرف کتاب ناچیز است
وی در ادامه با بیان اینکه دعوای قدیمی بین تولیدکنندگان و ناشران در رابطه با تاثیر قیمت کاغذ بر مصرف کتاب وجود دارد، گفت: سهم قیمت کاغذ در قیمت تمام شده کتاب ۲۰ تا ۲۵ درصد و مابقی مربوط به جلد، ویراستار، چاپ و غیره است. به طور کلی کتاب خواندن یک عادت فرهنگی است. من در این زمینه تخصص ندارم، اما طبق اعلام وزارت ارشاد، سرانه مطالعه در ایران ۱۰ تا ۱۲ دقیقه است که به نظر می‌رسد عامل آن گرانی نیست.
