نوشته‌ها

مهد صنعت چاپ ایران در گیرودار کمبود و گرانی کاغذ

تبریز – ایرنا – این روزها چاپخانه‌های تبریز به عنوان مهد صنعت چاپ ایران با مشکل کمبود و افزایش قیمت کاغذ دست و پنجه نرم می کنند و به حرکت در آوردن دوباره چرخ این صنعت نیازمند توجه بیش از پیش مسئولان و دست اندرکاران است.

به گواه نوشته های تاریخی، نخستین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی ۲۰۲ سال قبل توسط میرزا زین العابدین تبریزی در تبریز دایر شد و اولین کتاب منتشر شده توسط این چاپخانه رساله «جهادیه» میرزاعیسی خان قائم مقام بود و با توجه به اینکه در آن زمان هنوز واژه چاپ متداول نشده بود، آن را باسمه‌خانه، بصمه‌خانه، مطبعه، دارالطباعه و دارالطبع می‌نامیدند.

اصطلاحات باسمه و باسمه خانه به ترتیب به معنای چاپ و چاپخانه از طریق آذربایجان و تبریز از ۱۲۳۳ قمری با تاسیس مطبعه سربی رواج یافت و تا مرگ عباس میرزا در سال ۱۲۴۹ دایر بود تا این‌که چاپ سنگی جای آن را گرفت و نخستین کتاب چاپ سنگی در ایران نیز قرآن چاپ دارالطبعه دارالسلطنه تبریز در سال ۴۹-۱۲۴۸ هجری قمری مصادف با ۳۳-۱۸۳۲ میلادی است.

آذربایجان شرقی و تبریز به عنوان خاستگاه صنعت چاپ در ایران با برخورداری از پیشینه درخشان در صنعت چاپ کشور و داشتن نخستین چاپخانه و چاپخانه‌های تاریخی هم اکنون براساس آخرین آمار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، دارای ۳۶۷ واحد چاپی است که این واحدها در بحبوحه کمبود و گرانی کاغذ از رونق بازمانده و مشکلات عدیده ای دامن آن ها را گرفته است.

افزایش قیمت کاغذ، زینک و سایر اقلام مورد نیاز صنعت چاپ در ۶، ۷ ماه گذشته موجب شده تا نشریات و مطبوعات کاغذی از میزان سفارشات خود به چاپخانه ها بکاهند و در صورت ضرورت نیز تعداد صفحات خود را کمتر کرده اند و این روند نیز بر فعالیت چاپخانه ها حتی میزان اشتغال و درآمد آن ها تاثیر منفی گذاشته است.

مدیر مجتمع چاپ مهدآزادی و عضو اتحادیه چاپخانه داران آذربایجان شرقی می گوید: اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران و به تبع آن گران شدن کاغذ مشکلات زیادی بر چاپخانه های استان تحمیل کرده است.

شهرزاد پیمان، با بیان اینکه افزایش قیمت کاغذ صنعت چاپ را از رونق انداخته است، می افزاید: رونق صنعت چاپ در دهه های قبل امکان انجام برنامه های توسعه ای و استفاده از فناوری های جدید را برای چاپخانه ها فراهم می کرد ولی با رکود بازار این صنعت، این امکان از چاپخانه ها گرفته شده است.

وی اعمال مالیات و ارزش افزوده بر چاپخانه ها را از دیگر مشکلات این صنعت اعلام و اظهار می کند: تصمیم های آنی و لحظه ای دولت، استفاده نکردن از تجربیات متخصصان این صنعت، راه اندازی دولت الکترونیک و سوق یافتن روزنامه ها و نشریات به سمت دیجیتالی و مجازی از دیگر عوامل رکود بازار صنعت چاپ کاغذی است.

مدیر مجتمع چاپ مهدآزادی با اشاره به اینکه حدود ۷۰ سال است که به صورت خانوادگی در این صنعت فعالیت داریم، یادآوری می کند: در زمان کنونی نسل جدید برای ورود به این صنعت علاقه ای نشان نمی دهد و برای ایجاد انگیزه در آن ها باید دولت حمایت و تشویق های لازم از این صنعت انجام دهد.

پیمان، با اشاره به سوء استفاده برخی افراد از وضعیت گرانی کاغذ ادامه می دهد: موضوع احتکار کاغذ در این صنعت درست نیست، چراکه کاغذ باید انبار و به تدریج وارد بازار شود و دستگاه های نظارتی باید در این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ کنند.

وی با بیان اینکه واردات کاغذ با مشکل مواجه شده است، می گوید: در زمان کنونی کسی علاقه ای برای سرمایه گذاری در این صنعت ندارد و توان و رمق سرمایه گذاران این حوزه نیز از بین رفته است.

عضو اتحادیه چاپخانه داران آذربایجان شرقی اضافه می کند: چاپخانه مهدآزادی اختصاص به چاپ روزنامه و نشریات زیرمجموعه مهدآزادی دارد و هم اکنون حدود ۲۰ نفر در آن اشتغال دارند در حالی که در سال های گذشته تعداد شاغلان در آن حداقل ۲ برابر بود.

پیمان، ادامه می دهد: پیش از افزایش قیمت کاغذ، روزنامه مهدآزادی در ۱۲ صفحه و به صورت رنگی چاپ می شد که پس از گرانی کاغذ تعداد صفحات روزنامه به ۸ صفحه کاهش یافته است.

مدیر چاپخانه جام جم در تبریز نیز می گوید: گرانی کاغذ فعالیت چاپخانه ها را تحت تاثیر قرار داده و موجب تعطیلی یا نیمه تعطیلی برخی از آن ها شده و برخی از مدیران چاپخانه ها را وادار به کاستن از نیروهای خود کرده است.

بهمن راهری، با بیان اینکه این چاپخانه مختص چاپ رول روزنامه است، می افزاید: این چاپخانه قابلیت چاپ همزمان و پشت رو ۸ صفحه روزنامه به صورت رنگی را دارد که در ماه های اخیر با کاهش تیراژ روزنامه ها، فعالیت این چاپخانه نیز کمتر شده است.

وی اظهار می دارد: قبل از گرانی کاغذ این چاپخانه به صورت ۲ نوبته با ۲۴ پرسنل فعالیت می کرد که پس از افزایش قیمت کاغذ و کاهش میزان تیراژ روزنامه ها و نشریات هم اکنون تعطیل شده و پرسنل آن بیکار شده اند.

مدیر چاپخانه جام جم با اشاره به اینکه این چاپخانه تنها چاپخانه رول روزنامه در شمالغرب کشور است، یادآوری می کند: تا سال گذشته در این چاپخانه سهمیه روزنامه های جام جم، ایران، همشهری استان های آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و اردبیل و ۵۰ درصد از نشریات محلی چاپ می شد که با افزایش قیمت کاغذ، کاهش شدید تیراژ این روزنامه ها و چاپ آن ها در تهران فعالیت این چاپخانه به تعطیلی کشیده شد.

راهری، ادامه می دهد: افزایش شدید قیمت سایر اقلام صنعت چاپ مانند لیتوگرافی، مرکب و زینک و قطع سهمیه روزنامه های چاپی استان تاثیر زیادی بر فعالیت چاپخانه ها گذاشته است و خیلی از آن ها به صورت نیمه تعطیل کار می کنند.

وی با بیان اینکه چاپخانه جام جم فعالیت خود را به صورت مجتمع از فروردین ۸۲ آغاز کرده و پس از ۱۶ سال در فروردین ۹۸ به تعطیلی کشیده شد، می گوید: مسئولان ذیربط در حوزه چاپ و نشر باید با اتخاذ تدابیر لازم مشکل تامین کاغذ نشریات و چاپخانه ها را حل کنند تا چاپخانه های تعطیل شده یا نیمه تعطیل فعالیت خود را از سربگیرند.

معاون فرهنگی و رسانه ای مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز می گوید: افزایش قیمت کاغذ بر بخش انتشارات و مطبوعات و میزان تولید آن ها تاثیر منفی گذاشته است و نشریات و روزنامه ها از تیراژ و صفحات خود کاسته اند.

وحید حسین زاده، می افزاید: افزایش قیمت کاغذ، زینک و سایر اقلام مورد نیاز صنعت چاپ میزان تقاضای مشتریان این صنعت را کاهش داده است و در نتیجه بر میزان اشتغال و نیروهای فعال چاپخانه ها تاثیر گذار شده است.

وی یادآوری می کند: دولت با تزریق یارانه، توزیع کاغذ یارانه ای با ارز دولتی و ارایه آگهی های دولتی به نشریات و مطبوعات تلاش می کند رونق را به حوزه صنعت چاپ برگرداند.

حسین زاده، با اشاره به اینکه فعالان این حوزه به صورت زنجیر وار به هم مرتبط هستند، ادامه می دهد: در صورت کاهش قیمت کاغذ حوزه های مرتبط با این صنعت نیز فعال می شود.

وی می گوید: آذربایجان شرقی و تبریز دارای پیشینه غنی تاریخی در صنعت چاپ و نشر بوده و هم اکنون براساس آخرین آمار ۳۶۷ واحد چاپی در استان وجود دارد.

بعصی کاربردهای نانو مواد در صنعت کاغذ

بعصی کاربردهای نانو مواد در صنعت کاغذ

علوم و فناوری‌نانو موجب تحول در علم مواد شده و توسعه گستره‌ای از مواد جدید و بهبود یافته به‌وسیله نانوساختارها را به دنبال دارد. این پیشرفت‌ها برای صنعت کاغذ می‌تواند از اهمیت حیاتی برخوردار باشد.
با کاهش ابعاد نانومواد به پایین‌تر از طول بحرانی، رفتارهای کاملاً متفاوتی از آنها مشاهده می‌شود.
استفاده از خواص مواد در مقیاس نانو، امکان ساخت مواد و ابزار با کارآیی و خواصی که دسترسی به آنها قبلاً ممکن نبوده است را فراهم می‌سازد.
نانوساختارها در اشکال مختلفی از جمله پوشش، پودر، کامپوزیت و دیگر شکل‌ها باعث ایجاد تحول در شماری از بخش‌های صنعتی از جمله موارد زیر می‌شوند:
پوشش‌ها و رنگ؛
حفاظت در برابر خوردگی؛
حفاظت زیست‌محیطی؛
چسب و پلیمرهای رسانا؛
دارورسانی؛
مواد زیست‌سازگار؛
حفاظ‌های کارکردی؛
سطوح هوشمند خود تمیزکننده؛
چاپ کارکردی؛
مخابرات نوری؛
جوهر و کاغذهای الکترونیکی؛
منابع انرژی قابل حمل؛
تصفیه آب؛

نانو مواد شامل موارد زیر هستند:

خوشه‌های اتمی (نقاط کوانتومی، ماکرومولکول‌های معدنی، نقاط نانومتری)؛
گلوله‌هایی با ابعاد کمتر از ۱۰۰ نانومتر (مواد نانوبلوری، نانوفازی و نانوساختاری)؛
الیافی با قطر کمتر از ۱۰۰ نانومتر (نانومیله‌ها، نانوصفحه‌ها، نانولوله‌ها، نانوالیاف و سیم‌های کوانتومی)؛
فیلم‌هایی با ضخامت کمتر از ۱۰۰ نانومتر؛
نانوحفره‌ها؛
نانوکامپوزیت‌ها

ترکیب نانومواد می‌تواند شامل هر عنصر طبیعی باشد که مهمترین آن عبارتند از:
سیلیکات‌ها، ‌ کاربیدها، ‌ نیتریدها، اکسیدها، بوریدها، ‌ سلنیدها، تلوریدها، ‌ سولفیدها، ‌ هالیدها، آلیاژها، ‌ فلزها و پلیمرهای آلی

هم‌اکنون فناوری نانوذرات در حال تأثیرگذاری بر تعدادی از محصولات و خدمات، ‌ از جمله صنعت کاغذ است. پیشرفت‌های اخیر موجب کاهش نیاز به مواد برای ساخت محصولات و افزایش کارآیی سوخت در خودروها و هواپیماها شده است. همچنین کنترل ساختار مواد در مقیاس نانو در بهبود کارآیی مواد مغناطیسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این روند موجب افزایش کارآیی موتورها و ژنراتورهای الکتریکی خواهد شد. دیگر انواع مواد، ‌ به خصوص آنهایی که در باتری‌ها و پیل‌های سوختی به کار می‌روند نیز به روش‌های مشابهی در حال بهبود و ترقی هستند و نتیجه این‌تلاش‌ها به صورت منابع تولید نیروی سبک و قابل حمل در تلفن‌های همراه، رایانه‌های کیفی و موارد دیگر دیده می‌شود. در زمینه‌ کنترل خواص سطحی مواد در منسوجات، رنگ‌ها و پوشش‌ها نیز‌ خواصی همچون قابلیت نفوذ هوا در مواد، ضدآب و ضد لک بودن لباس‌ها و فرش‌ها دیده می‌شود.
نانوذرات، به علت سطح ویژه بسیار بالا کاتالیست‌های بسیار فعالی هستند و به منظور بهبود خواص و تنوع پلاستیک‌ها، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. نیز در کلوئیدها و در صفحات خورشیدی، جوهر چاپگرها و رنگ‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

رنگدانه برای جوهر

پیشرفت‌های اخیر در فناوری‌نانو، ‌ در حال ایجاد فرصت‌های جدیدی است که از سوی سازندگان و مصرف‌کنندگان جوهر مورد توجه قرار گرفته است تا خواص و کارآیی جوهرها را افزایش دهد.
به عنوان مثال BASF تخمین می‌زند که این دسته از محصولات فناوری‌نانو ده درصد از فروش اخیرشان را شامل ‌شود. یکی از محصولات فناوری‌نانو در این عرصه، رنگدانه‌های نانومتری است که شامل دی‌اکسید تیتانیوم است و ظرفیت بالایی در جذب نور دارد.
هم‌اکنون محققان در تلاشند تا با استفاده از نانومواد و بدون استفاده از رنگدانه‌های متعارف، ‌ به رنگ‌های متفاوت دست یابند.
این رنگ‌ها که با توزیع نانوذرات هم اندازه ایجاد می‌شوند، ‌ درست به همان شکلی که رنگ بخش‌های مختلف بال پروانه‌ها با هم تفاوت می‌کند، می‌باشند.
همچنین محققان در حال توسعه پلیمرهای چندشاخه (hyperbranched) از پلی‌یورتان‌ها هستند تا از این طریق مشکلات چاپگرهای استفاده‌کننده از سیستم‌های جوهر متفاوت برای چاپ بر روی پلیمرهای قطبی مثل پلی‌استر و پلی‌آمید، نیز پلاستیک‌های غیرقطبی مثل پلی‌اتیلن و پلی پروپیلن را حل نمایند. تعداد بسیار فراوان گروه‌های عاملی بر روی پلیمرهای چند شاخه، گروه‌های پیوندی کافی برای اتصال جوهر به نقاط چسبنده بر سطح پلیمر را ایجاد می‌کند.
چاپگرهای جوهرافشان، ‌ زمینه‌دیگری برای کاربرد فناوری نانوذرات هستند. برای مثال، ‌ شرکت دیگوسا (Degussa) از فناوری نانوذرات خود به منظور توسعه محدوده‌ای از رنگدانه‌های کوچک استفاده کرده است تا پایداری رنگ بر روی سطوح را افزایش دهد. چندی پیش شرکت بزرگ Nano Products در آمریکا نیز خبر از راه‌اندازی خطوط تولید جدید با استفاده از نانوذرات ™PureNano به عنوان جوهر را داده است. ترکیبات، ‌ رنگدانه‌ها و پوشش‌های دی‌الکتریک، هادی و مغناطیسی، نمونه‌هایی از جوهر و فازهای پراکنده نانومتری هستند.

سیستم‌های نگهداری

صنعت کاغذ، سال‌های زیادی است که از اصول علوم و فناوری‌نانو به‌ویژه در زمینه شیمی‌ تَر، برای توسعه سیستم‌های نگهداری بهره گرفته است. یک سیستم نانوذره اولیه -که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد- یک نانوذره آنیونی (سیلیکای کلوئیدی) و نشاسته کاتیونی را با هم ترکیب می‌کرد. نسل بعدی این سیستم که در سال ۱۹۹۲ به‌وجود آمد شامل ذرات سیلیکای ساختاری با طراحی خاص است که به منظور ترکیب با پلی‌اکریلامید کاتیونی (C-PAM) سنتزی به‌وجود آمده‌اند و مشخص شده است که ساختار بسیار مرتب این نانوذرات موجب واکنش بسیار بهتر آنها با C-PAM می‌شود. کره‌های سیلیکا در نانوذره ساختاری، ‌ پیوندهای کوالانسی بسیار قوی سیلوکسان را به وجود می‌آورند که تنش‌های‌ ماشین نمی‌توانند به‌راحتی آنها را بشکنند.
در سال ۲۰۰۰ شرکت Eka Chemicals سیستم Compozil Select را ارائه کرد، که یک سیستم نانوذره‌ای مبتنی بر مولکول‌های کلوئیدی سیلیکای آنیونی و ترکیبات پلیمری کاتیونی مثل صمغ، گوار، پلی‌اکریلامیدها، ‌ نشاسته کاتیونی و آشغال‌گیرهای آنیونی است. مولکول‌های بسیار کوچک، سطح ویژه و دانستیه بار بسیار بالایی ایجاد می‌کنند. این خواص کلیدی موجب بهبود لخته‌شدن و بهبود سیستم نگهدارنده می‌شوند.
پوشش‌ها
پوشش‌‌ها یکی از نانومواد بسیار مهم هستند، که در موارد بسیاری، ‌ از پوشش‌های مقاوم نسبت به خش در شیشه‌ها گرفته تا وسایل خود تمیز کن کاربرد دارند. یک نمونه از این موارد، پوشش کامپوزیت نانوسرامیکی از جنس آلومینا و تیتانیا با نام تجاری Nanox2613 است که شرکت Inframat آن‌را ساخته است.
دوام این نانوسرامیک آلومینا/تیتانیا در مقایسه با مشابه سرامیکی، بین چهار تا شش برابر است و در عین حال، فاکتور سختی آن نیز دو برابر بیشتر از نوع غیر نانومتری است. علی‌رغم قیمت بالای این محصول (۳۰ تا۵۰ دلار به ازای هر پوند) استفاده از آن از نظر اقتصادی به صرفه است.
به عنوان مثال، نیروی دریایی آمریکا اکنون با استفاده از پوشش نانوساختاری در موارد زیادی از جمله شیرهای ورود و خروج هوا در زیردریایی‌ها حدود ۴۰۰ هزار دلار در هر کشتی و به طور تقریبی ۲۰ میلیون دلار در ده سال آینده صرفه‌جویی خواهد کرد.
Nanox به عنوان یکی از پوشش‌های مناسب برای تانک‌های شنی، شفت‌های پریسکوپ، شیرها و بسیاری از ادوات مورد استفاده در محیط‌های دریایی ارزیابی می‌شود. یکی از شرکت‌های معدنی که نیکل و کبالت را از سنگ‌های معدنی به دست می‌آورد، از پوشش Nanox در شیرهای موسوم به ball valve استفاده کرده است. چنین شیرهایی باید در مقابل عبور دوغابی از سنگ‌ریزه در محیط بسیار اسیدی و فشار بالا مقاومت کنند. شیرهای معمولی در چنین شرایطی فقط چند ساعت پس از جلادهی دوام می‌آورند، ‌ در حالی که دوره کار شیرهای پوشش‌دار به دو روز می‌رسد.
Nanox در صنعت خودروسازی نیز در مواردی همچون سیستم اگزوز مورد آزمایش قرار گرفته است. شرکت‌های نفت و گاز نیز در حال ارزیابی این پوشش برای پمپ‌های چرخشی هستند.
دیگر کاربردهای پیشنهاد شده برای Nanox ،صنایع چاپ و کاغذسازی می‌باشد.

به کاغذ ارز ۴۲۰۰ تومانی ندهید!

بحران کمبود کاغذ از اواسط پاییز سال ۹۶ آغاز و باعث ایجاد نگرانی‌هایی در میان مطبوعاتی‌ها و همچنین اعتراض‌هایی از سوی مدیران مسوول رسانه‌ها شد؛ در این بین اعلام خبر تخصیص ارز ۴۲۰۰ به کاغذ نشر و مطبوعات در اواخر اردیبهشت ماه به نظر می‌رسید راه‌حلی برای این مشکل باشد اما پیگیری‌های خبرنگار ایسنا پس از گذشت بیش از دو ماه از انتشار این خبر، حاکی از این است که مطبوعات ما همچنان با مشکل کمبود کاغذ دست و پنجه نرم می‌کنند.

ایسنا در یک گزارش با عنوان آه و ناله که خودمان بلدیم، کاری کنید! و همچنین گفت‌وگوهایی مجزا با مدیران مسوول روزنامه‌های همشهری و ابتکار وضعیت کاغذ را پس از اعلام خبر تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی جویا شده بود.

در ادامه نظرات اسماعیل رمضانی ـ مدیرمسئول روزنامه شهروند ـ را می‌خوانید او در نظری متفاوت با برخی همکارانش بر این باور است که اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کاغذ نادرست است چراکه به مرور رانت و فساد ایجاد می‌کند.

رمضانی درباره وضعیت حال حاضر کاغذ مطبوعات چنین اظهار می‌کند: مشکلات امروز کاغذ ما به عنوان رسانه دولتی مثل مابقی روزنامه‌هاست. ممکن است رسانه‌های خصوصی پول نداشته باشند اما ما به هر حال حداقل‌های مالی داریم که امکان تأمین هست اما در شرایطی که کاغذ نباشد هیچ فرقی نمی‌کند که شما پول داشته باشید یا نه؟ در هر حالت کاغذ نیست. در حال حاضر نیز وضعیت شبیه به همین است. برای اینکه در یک بازه زمانی حدوداً سه ـ چهار ماهه اصلاً کاغذ ثبت، سفارش و وارد نشده است و هنوز خبری از ورود اولین کاغذهایی که برای ارز ۴۲۰۰ تومانی در شش ماه اول سفارش داده شده است، نیست و احتمالاً یک ماه آینده این اتفاق می‌افتد؛ درست است ما نسبت به روزنامه‌های خصوصی در وضعیت بهتری قرار داریم ولی وقتی کاغذ نباشد، هیچ تفاوتی بین ما و آنها در قصه وجود ندارد.

مدیرمسوول روزنامه شهروند با بیان اینکه از لحاظ قانونی هم نمی‌توان از بازار آزاد کاغذ خرید در این زمینه به ایسنا می‌گوید: کاغذی که مجموعه ارشاد به ما سهمیه می‌دهد، عملاً چندان کفاف مصرف روزانه ما را نمی‌دهد.

رمضانی با اعتقاد بر اینکه تخصیص کاغذ با ارز ۴۲۰۰ تومانی از اساس غلط است، تصریح می‌کند: همانگونه که ارز ۴۲۰۰ تومانی برای بقیه کالاها رانت ایجاد می‌کند برای کاغذ هم همین اتفاق خواهد افتاد. ما به دوستان بارها گفته‌ایم که به دلیل اینکه این رانت از بین برود و همه چیز در کاسه رقابتی خودش قرار بگیرد، باید کلاً ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای این ماجرا برداریم؛ چرا که این خود سرمنشأ فساد، رانت و گرفتاری و مشکلاتی است که در عرصه کاغذ است و تا وقتی که این ماجرا ادامه پیدا کند همین آش و همین کاسه است. اینکه ما محتاج یک سری سهمیه‌ها باشیم که همه هم ناراضی خواهند بود.

مدیرمسوول شهروند با بیان اینکه تصمیمات گرفته شده تصمیمات بدی نیست اما هنوز عملی نشده است یادآور می‌شود: یکی از دلایل اینکه تصمیمات هنوز روی کاغذ است، این است که اینگونه نیست که به محض تصمیم برای خرید کاغذ، ماه بعد آن را وارد کنید. کاغذ پروتکلی دارد. شما باید ابتدا آن را سفارش دهید و دو ماه دیگر به شما تحویل می‌دهند. آن هم از فلان کارخانه در جایی از روسیه؛ بعد باید آن را سوار کشتی کنی، گمرک بیاوری، از گمرک آزاد شود به تهران برسد و سپس حمل و نقل آن و مسائل دیگر مطرح است. اینها مسائلی نیست که همین حالا تصمیم بگیرید و فردا حل شود؛ بنابراین تصمیماتی که گرفته شده است تصمیمات بدی نیست اما اینکه این تصمیم منجر به این شود که یک رُل کاغذ بیاید در چاپخانه که روزنامه من چاپ شود قاعدتاً زمان می‌برد که زمان آن هم هنوز فرا نرسیده است.

رمضانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه وضعیت کاغذ منجر به این می‌شود که روزنامه‌ها در زمینه تأثیرگذاری بر مخاطب و ضریب نفوذ، دچار مشکل شوند، چنین می‌گوید: وقتی نتوانیم تیراژمان را بالا ببریم عملاً تولیدی که می‌کنیم فایده ندارد اما به هر حال سعی کرده‌ایم در این فضا خودمان را نگهداریم تا ببینیم که در آینده چه می‌شود.

وی در پایان پیشنهاد می کند: وزارت ارشاد از این فرآیندها خودش را بیرون بیاورد و نظارت کند منتهی تصدی‌گری نکند. همانگونه که با بقیه کالاها رفتار می‌شود با کاغذ هم رفتار کنند. قاعدتاً این به مذاق بخش خصوصی خوش نمی‌آید؛ چرا که منجر به افزایش قیمت رسمی کاغذ خواهد شد. قیمت رسمی کاغذ در حال حاضر باید ۵,۱۵۰ تومان باشد اما در بازار آزاد تا حدود ۱۸ هزار تومان هم می‌رسد. قاعدتاً اگر شما ارز ۴,۲۰۰ تومان را بردارید، قیمت کاغذ افزایش پیدا می‌کند اما در نهایت همه چیز شفاف می‌شود. به بخش خصوصی با افزایش قیمت رسمی کاغذ فشار وارد می‌شود اما دولت هم به هیچ عنوان این وضعیت با ارز ۴,۲۰۰ تومان را نمی‌تواند ادامه دهد و اگر ادامه دهد رانت ایجاد می‌کند، حاشیه سود ایجاد می‌کند و محیط را مساعد می‌کند برای اینکه چنین اتفاقاتی بیفتد.

مشخصات کاغذ چاپی

مشخصات کاغذ چاپی از نظر کمیت و کیفیت :

کاغذی که در بازار به فروش گذاشه می­شود یا به صورت لوله­ای است که به نام کاغذ بویینی معروف است ،‌و یا به صورت برگ­های مربع مستطیل به ابعاد مختلف موجود است. واحد شمارش کاغذ هنگام خرید و فروش بند است و هر بند ۵۰۰ برگ است .

در کارخانه­های کاغذسازی ،‌کاغذهای مختلفی جهت استفاده­های گوناگون تهیه می­شود که انواع آن عبارتند از کاغذهای : تحریر ، کاغذهای مخصوص کتابچه­ها و رمان­ها و روزنامه­ها ،‌کاغذهای مخصوص چاپ ، کاغذهای مخصوص چاپ نقشه ، لفاف و بسته بندی ،کاغذ خشک کن، کاغذ رسم و نقاشی ، کاغذ کالک ،کاغذ مومی،زرورق و غیره و انواع و اقسام پوشه­ها ،‌مقواهای ساده و رنگین به نام،کارتی،برفی ، گلایه و شیشه­ای با ضخامت و جنس مختلف .‌

ابعاد کاغذ :

ماشین کاغذسازی کاغذ را به عرض معینی تهیه می­نماید و این ابعاد تابع شرایط و سیستم خاصی است که مهمترین آنها به سیستم دین (Din) که تقریبا ً در ایران به عنوان استاندارد انتخاب شده است ‌معروف است و اصل کار بر اساس برگ کاغذی به شکل مربع مستطیل است که سطح آن یک متر باشند .

وزن کاغذ :

وزن کاغذ را بر حسب گرم در مترمربع مشخص می­کنند . مثلاً کاغذ ۷۰ گرمی یا ۸۰ گرمی در چاپخانه­ها وزن کاغذ برحسب یک بند کاغذ به کیلوگرم مشخص می­کنند . محاسبه بدین ترتیب است : ابعاد کاغذ در تعداد یک بند (۵۰۰ برگ) در وزن یک مترمربع (۷۰ گرم) ضرب و بر حسب کیلو مشخص می­گردد . مثال : یک بند کاغذ ۷۰ گرمی سه ورقی ۹۰×۶۰ سانتی­متر در حدود ۱۹ کیلوگرم می­شود .

گرم ۱۸۹۰۰= ۵۰۰×۷۰×۹۰×۶۰

خصوصیات فیزیکی :

ضخامت یک برگ کاغذ را باید با وسایل دقیق تعیین کرد . یعنی به وسیله اندازه گرفتن ارتفاع یک بند کاغذ با خط­کش محاسبه و تعیین می­شود . قدرت ، قوه مقاومت و قابلیت­های مختلف کاغذ غالباً به ضخامت آن بستگی دارد .

فرمول : ضخامت کاغذ( بر حسب چند صدم میلیمتر) تقسیم بر وزن آن بر حسب گرم می­باشد . شفافیت کاغذ با دیدن کاغذ در روشنایی مشخص می­شود . به این ترتیب که متن کاغذ یکنواخت باشد . در صنعت چاپ بخصوص چاپ رنگی و چاپ نقشه­ها مهمترین خاصیت فیزیکی که بی­نهایت قابل اهمیت است ،‌تغییر پذیری آن و تعیین اینکه در شرایط مختلف چه تأثیرات و تغییراتی در آن صورت خواهد گرفت ، می­باشد . کاغذ دارای دو جهت کاملاً مختلف است و هر کاغذی از عرض و طول به اندازه مساوی دچار تغییر و تأثیر نمی­شود . علت وجود دو جهت کاملاً مختلف کاغذ نیز بدین ترتیب است ،‌اگر تنه درخت­های متعددی را برای حمل و نقل به رودخانه بریزند ، در صورتی کلیه تنه درختان از طول به هم چسبیده درمسیر رودخانه به حرکت در می­آیند . الیاف و سلولز مانند این تنه های درخت است و میز ماشین کاغذ سازی و نوردهای موجود در روی آن درست عمل رودخانه را انجام می­دهند .

نتیجه :

الیاف سلولزکه بعداً تشکیل کاغذ را می­دهند. به وسیله صابون­های رزینی موجود در خمیر کاغذ از طول به هم می­چسبند و ناچار طول آنها موازی طول میز ماشین کاغذ سازی می­گردد . دو جهت مختلف طول و عرض در کاغذ ایجاد می­شود که یکی جهت ماشین کاغذ (طول) نامیده می­شود و جهتی است که الیاف به همان وضع قرار گرفته و دیگر جهت عکس آن می­باشد که عمود به این ترتیب است : فیبر سلولزی به مقدار زیادی جاذب رطوبت است و در نتیجه این جذب متورم می­شود و این میزان تورم در جهت عرض به مراتب بیشتر از جهت طولی (جهت ماشینی) است . شناسایی کاغذ قبل از چاپ به دو طریق است :

۱-یک قطعه کاغذ کوچک را به شکل دیده بریده در آب می­اندازند . قطر الیاف کاغذ متورم شده و پس از مدتی کاغذ لوله شده و به صورت یک استوانه یا سیلندر کوچک در می­آید . محور این استوانه جهت ماشینی یعنی جهت طولی یا امتداد الیاف کاغذ می­باشد .

۲-یک برگ کاغذ دو قطعه به اندازه هم می­برند و این دو قطعه هم اندازه را از دو جهت مختلف روی هم قرار می­دهند . بعد یک ضلع آنها را با دو انگشت به طریقی در دست می­گیدند که بقیه آن تاب بخورد و لنگر بردارد . اگر این دو برگ روی هم افتاده را پشت و رو کنیم . در هر حالتی به صورت خاصی تاب برخواهد داشت و یک مرتبه هر دو کاغذ به همدیگر چسبیده و در مرتبه دیگر هر دو کاغذ از همدیگر فاصله می­گیرند .

خصوصیات شیمیایی :

یک صفحه کوچک کاغذ را به صورت دقیق وزن می­کنند و سپس آن را در بخاری مخصوص قرار داده و می­سوزانند . در نتیجه کاملاً سلولز خالص کاغذ سوخته و از بین خواهد رفت و چیزی که به صورت خاکستر از کاغذ باقی خواهد ماند،‌مواد اضافی آن است . چنین بخاری­ها دارای دستگاه دقیقی نیز هستندکه می­توانند خاکستر موجود را به دقت وزن نمایند .

آزمایش : نوع جنس الیاف سلولز ،‌نیز بدین طریق عمل می­شود که یک قطعه کاغذ را ریش ریش کرده و به وسیله محلول­های شیمیایی آن را رنگ می­کنند و نتیجه حاصل شده را با قرار دادن آن زیر میکروسکوپ به دست آورده . جنس سلولز را می­شناسند و مقاومت خمیر کاغذ را از این نظر که در چه مدتی و زود یا دیرتر زرد خواهد شد نیز می­توان با قراردادن صفحات متعدد کاغذ در زیر نوار بسیار قوی ماورای بنفش در مدت­های معین مشخص کرد . تعیین میزان اسید موجود در کاغذ یعنی یک کاغذ بخصوص اسید دارد یا ندارد ‌می­توان با آزمایش­های ساده معمولی که درباره شناختن مواد اسیددار با استفاده از کاغذ تورنسل در سیمی معمول است ‌انجام داد .

این آزمایش معمولاً در چاپخانه­های مجهز صورت می­گیرد و به آن اهمیت فراوان می­دهند . زیرا عکس­العمل شیمیایی کاغذهای اسیدی پس از چاپ در مقابل بعضی رنگها ، موجب تغییراتی در رنگهای مورد نظرخواهد شد و دقت چاپ را به مقدار زیاد از بین خواهد برد . حتی ممکن است با وجود دقت­های لازم که در تمام مراحل چاپ به عمل آمده است وجود اسید در کاغذ رنگ دلخواه را تغییر دهد ،‌در نتیجه قسمتی از رنگ تصویر چاپ شده با مدل اصلی تطبیق ننماید ، چون کاغذهای اسیدی بعضی از رنگها را پس از چاپ کم­رنگ­تر می­نماید .

خصوصیات مکانیکی کاغذ :

۱. مقاومت به سایش
۲. کاهش مقاومت در برابر رطوبت
۳. مقاومت به مواد چرب
۴. خمش مقوا
۵. مقاومت به جداشدن لایه ها
۶. مقاومت به لایه لایه شدن
۷. لهیدگی
۸. مقاومت در مقابل کشش تا حد گسیختگی
۹. مقاومت به تا خوردن
۱۰. مقاومت سطحی مقوا
۱۱. مقاومت در برابر سوراخ شدن
۱۲. مقاومت در برابر پاره شدن
۱۳. لیسه (نفوذ پذیری کاغذ نسبت به هوا)

انواع کاغذ :

* کاغذ تحریر

عمومی ترین نوع کاغذ در مصرف روزانه است. نسبتاً سبک بوده و کمی هم براق است.

* کاغذ کارتی :

کاربرد این نوع کاغذ در تهیه ی کارتهای اندیکس و دفاترعمومی می باشد.

* کاغذهای مخصوص

کاغذهایی که در دسته بندیهای بالا قرار نمی گیرند، کاغذهای مخصوص نام دارند. این دسته شامل کاغذهای پلاستیکی و هرگونه کاغذ غیرمعمولی می باشند.

* کاغذ ارش

کاغذی است زیبا و سطح آن دانه­دانه است و از خمیر پارچه­ای تشکیل شده است . ظریف و نازک است و برای چاپ با اسلوب حکاکی و ضخیم آن برای تهیه نقشه برجسته به کار برده می­شود .

* کاغذ کوشه مخصوص

بخصوص در مواردی که پس از چاپ مجدداً باید عمل عکسبرداری انجام گیرد و از زمینه سفید و براق آن استفاده می­شود .

* کاغذ بریستول

که در نقشه برداری از آن استفاده می­شود

* کاغذ اینور

که سطح آن از یک قشر آلومینیوم پوشیده شده است .

* کاغذ کالک

که موارد استفاده زیادی دارد،‌ بخصوص در نقشه­ کشی . خود کاغذ دارای انواع مختلف است و خمیر آن از نوعی درخت کاج تهیه می­شود . کاغذهای مخصوص ضخیم که به نام کاغذ دوسیه و کارتن (مقوا) معروف است و با رنگ­های مختلف تهیه می­شود ، و مخصوص جلدگیری جزوه­های کوچک است . در بعضی موارد روی این کاغذها عمل چاپ انجام می­گیرد . و به دو نوع است :

۱-شکننده .

۲-نشکن و به نام پوشه نامیده می­شود .

هر کدام از کاغذهایی را که در بالا تشریح شد می توان با تغییر در روش ساخت، از نظر پوشش، رنگ، بافت و غیره به صورت دلخواه و متنوع تری درآورد. هنگامی که ساخت کاغذ پایان یافت، به صورت ورق بریده و دسته بندی می گردند. بسته بندی کاغذها معمولاً در تعداد پانصد برگی انجام می گیرد.

در بازار مصرف کاغذها را به جنس، گرم، نام کارخانه و یا کشور سازنده اش می شناسند. مانند کاغذ تحریر ژاپنی ۷۰ گرمی و یا گلاسه هلیکا ۱۸۰ گرمی. از انواع کاغذ در ایران می توان به نامهای زیر اشاره نمود :

تحریری، گلاسه (مات و براق)، الوان (دررنگهای متفاوت)، پوستی، کالک فانتزی (بافت دار)، پشت چسب دار، سلفون، سلفون پشت چسب دار و گراف از مقواها.

پشت طوسی – سفید، الوان، کرجی (جعبه شیرینی)، گریز، گلاسه (مات، براق، یکرو)، مقوای پشت چسب دار و ماکت.

کاغذها بر اساس مواد تشکیل دهنده به دو گروه تقسیم می شوند:

الف) کاغذهای حاوی چوب یا کاغذهایی که از تفاله مکانیکی ساخته می شوند که انواع این کاغذها عبارتند از:
ـ کاغذهای چاپ روزنامه که یا کلا از تفاله مکانیکی ساخته می شوند و یا مقدار کمی (حداکثر تا ۱۵ درصد) تفاله شیمیایی تصفیه شده دارند. امروزه به طور روزافزون به جای تفاله مکانیکی از فیبرهای بازیافتی استفاده می شود.
ـ کاغذهای مجله بدون پوشش که در ساخت این کاغذها به طور معمول از ۵۰ درصد تا ۷۰ درصد تفاله مکانیکی، ۱۰ تا ۲۵ درصد تفاله شیمیایی تصفیه شده و همچنین ۱۵ تا ۳۰ درصد سایر مواد افزودنی استفاده می شود.
ـ کاغذهای پوشش دار مجله که حاوی ۴۰ تا ۶۰ درصد تفاله مکانیکی ، ۲۵ تا ۴۰ درصد تفاله خاک اره تصفیه شده و ۲۰ تا ۳۵ درصد مواد پر کننده و رنگ پوششی می باشند.
ب) کاغذهای چاپی بدون چوب (کاغذهای ترم) که به طور عمده از تفاله شیمیایی و کمتر از ۱۰ درصد تفاله مکانیکی ساخته می شوند. انواع این نوع کاغذها عبارتند از:
ـ کاغذهای چاپ بدون پوشش که از ۵۵ تا ۸۰ درصد تفاله تصفیه شده چوب، حداکثر تا ۳۰ درصد تفاله تصفیه شده خاک اره و ۱۰ تا ۳۰ درصد سایر مواد پرکننده ساخته می شوند.
ـ کاغذهای چاپ روکش دار که در این نوع کاغذ ضخامت لایه پوشش به مورد استفاده کاغذ بستگی دارد.

مقواها:
مقواها به طور عمده از تفاله های شیمیایی و مکانیکی و فیبرهای بازیافتی ساخته می شوند و مقوا ها را با توجه به مورد استفاده می توان به ۴ دسته کلی تقسیم نمود:

الف) مواد خام مورد استفاده برای ساخت ورق کارتن بسته بندی که شامل لایه سطحی و لایه موج دار میانی ورق های کارتن می باشند.
ب) مقواهای جعبه که برای ساخت انواع جعبه مقوایی بسته بندی استفاده می شوند و شامل تقسیمات متعدد می باشند.
پ) مقواهای بسته بندی مایعات
ت) مقواهای گرافیکی که در ساخت محصولاتی از قبیل کارت، فایل، پوشه، محافظ و پوشش دهنده ها کاربرد دارند.

ابعاد و گراماژ کاغذ

کاغذ اگر به صورت ورقه باشد به نام بند و اگر متری باشد به نام رول بسته بندی می گردد. تعداد برگها در بند مختلف بوده و بستگی به ضخامت کاغذ دارد. هر بند شامل ۲۵۰،۱۲۵،۱۰۰ و یا ۵۰۰ برگ کاغذ می باشد.

منظور از گرم در کاغذ، وزن یک مترمربع آن می باشد. بنابراین یک برگ کاغذ ۷۰×۱۰۰ گرمی ۴۹ گرم وزن دارد و چون بند آن ۵۰۰ برگی است، وزنی برابر ۵/۲۴ کیلو خواهد داشت.

قطعهای اصلی کاغذ که مورد مصرف بیشتری دارند عبارتست از :

۶۰×۹۰، ۵۶×۸۸، ۷۰×۱۰۰، ۷۴×۹۶، ۷۲×۹۰ و ۷۰×۹۰ که در ایران بیشتر از قطعهای ۷۰×۱۰۰ و ۶۰×۹۰ جهت نشر استفاده می شود. (ابعاد ذکر شده به سانتیمتر می باشند.)

تا و برش

کار هر ورق چاپ شده عموماً به صحّافی ختم می شود. صحّافی شدن هر ورق نیاز به تا کردن مناسب آن دارد. اوراق چاپ شده به تناسب قطع آنها چندین بار و یا به چندین شکل تا می شوند. رایج ترین آنها عبارتند از : ساده، فانوسی، آکاردئونی و کرکره ای. این نوع تاها در جزوه ها، کاتالوگ ها، دفترچه ها و کتابها انجام می گیرد. بعضی از جزوه ها و کاتالوگها، همین تاها، صحّافی آنها محسوب شده و هیچ عمل دیگری برای آنها صورت نمی گیرد. اما در صحّافی دفترچه ها و کتابها ممکن است یک یا چند فرم با منگنه به هم دوخته شوند که به آنها صحّافی مفتولی می گویند. و یا ممکن است چندین فرم به هم دوخته شوند که به آنها صحّافی ته دوخت گفته می شود و یا چندین فرم با هم ته چسب شوند که به نام صحّافی ته چسب خوانده می شوند.

بازیافت کاغذ

در عملیات تولید کاغذ افزودن مواد شیمیایی برای بهبود عملکرد ماشین ضروری است. پرکننده های معدنی ( مانند خاک چینی ، کربنات کلسیم یا پودر تالک ) برای بهبود ماتی و سفیدی کاغذ و خواص سطحی و چاپ پذیری آن اضافه می شود. برای بهبود خواص مقاومتی ، بویژه مقاومت سطحی کاغذ نشاسته مصرف می شود. مواد شیمیایی آهاردهنده ، مواد کاغذ را به تر شدن و رطوبت پذیری افزایش می دهند. برای افزایش بازده تولید ، افزایش سرعت ماشین کاغذ ، کاستن از مقدار کف ، جلوگیری از رشد موجودات ذره بینی و اهداف دیگر ، مواد شیمیایی بهبود فرآیند مصرف می شوند. این افزودنیهای متنوع و متفاوت ، هنگام بازیافت الیاف مشکلاتی به وجود می آورند. علاوه بر این ، در صورت دفن کاغذهای باطله یا سوزاندن آنها ،این مواد مشکلات زیست محیطی نیز بوجود می آورند.

برای تبدیل کاغذ به یک فرآورده نهایی ، مواد شیمیایی دیگری از قبیل چسبها و رزینها نیز مورد نیاز است . این مواد نیز در بازیافت مشکل آفرین هستند. با تغییر و پیشرفت فناوری ، نوع این مواد نیز تغییر یافته است. بعنوان مثال ، تیونرها که در انواع چاپگرها مصرف می شوند ( مانند دستگاه زیراکس و چاپگرلیزری ) و چسبهای گرمایی و فشاری ، مواد جدیدی هستند که در کاغذهای باطله دیده می شوند.

در کاغذهای باطله بسته به نوع مصرف ، ناخالصیهایی از قبیل مواد غذایی ، سنگریزه و شن یا ذرات پلاستیک نیز یافت می شود. در نتیجه ، تغییر وتنوع در کاغذهای باطله زیاد است و فناوری بازیافت باید بر این مشکل بزرگ فایق آید. آثار این تغییر وتنوع ، تاحدی در محصول نهایی نیز آشکار می شود و نوعی بی ثباتی کیفی را در محصول سبب می شود.

پایش ‌وضعیت تولید و‌ صادرات کاغذ و مقوا

۶ هزار و ۴۰۰ واحد صنعتی در کشور در صنایع سلولزی فعالیت می‌کنند که این تعداد ۷ درصد کل صنعت، ۸/۴ درصد از اشتغال صنعتی و ۵ درصد از ارزش افزوده کل صنعت را در بر‌گرفته است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ ​ در سلسله نشست‌های تخصصی پایش صنعت کشور که این هفته با حضور نمایندگانی از انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق، انجمن‎کارفرمایی تولید‌کنندگان پاکتهای کاغذی چند‌لایه سیمان و‌گچ، انجمن کارفرمایی تولید‌کنندگان کاغذ‌های سایز شده واتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران برگزارشد، ضمن تشریح مهمترین چالش‌ها و مشکلات صاحبان این صنایع، راهکار‌های لازم برای بهبود وضعیت تولید این صنعت با تامین مواد اولیه موردنیاز و ایجاد تمهیداتی برای توسعه صادرات در این بخش اتخاذ شد.
فرشاد مقیمی معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت که میزبان این تشکل‌های تخصصی بود، با اشاره به میزان تولید انواع کاغذ در سال گذشته گفت: براساس آمار‌های اعلام شده، میزان تولید انواع کاغذ و مقوا در سال ۹۷ حدود یک میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۹۶ روند افزایشی داشته است.
وی با اشاره به کاهش ۱۸ درصدی واردات و افزایش صادرات ۶۳ درصدی انواع کاغذ و مقوا در سال ۱۳۹۷ و خود کفایی در تامین نیاز کشور در برخی از انواع کاغذ و مقوا‌ها افزود: با توجه به شرایط اقلیمی، توسعه صنعت کاغذ در کشور با محوریت تولید از کاغذ باطله بوده است که با توجه به کمبود کاغذ باطله در کشور و نیاز تولیدکنندگان به این مواد اولیه، واردات ضایعات کاغذ به کشور با رعایت مسائل زیست محیطی با هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست تسهیل خواهد شد.
مقیمی کمبود مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را یکی از مهمترین چالش‌های صنعت کاغذ برشمرد و گفت: افزایش تولید در این صنعت منوط به وجود مواد اولیه مورد نیاز صنعت کاغذ در کشور است وما سعی می‌کنیم با تسریع در تامین مواد اولیه، فضا را برای تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر فراهم کنیم.
معاون امور صنایع وزیر صمت در ادامه با اشاره تدوام نشست‌های تخصصی پایش صنایع تصریح کرد: با برگزاری نشست‌های مستمر با تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی در کشور سعی در نزدیک کردن طیف‌های مختلف صنعت کشور به یکدیگر و ایجاد بستری برای تبادل نیاز‌های صنعتی و توانمندی‌ها داریم.
مقیمی همچنین اشاره‌ای به نمایشگاه فرصت‌های ساخت داخل و رونق تولید‌کرد و گفت: برگزاری این نمایشگاه گام خوبی در راستای بهم رسانی نیاز‌ها و توانمندی‌ها بود و باعث نزدیک شدن بسیاری از صنایع به یکدیگرشد.
وی اضافه کرد: نشست‌های تخصصی پایش نیز در این راستا فرصت مناسبی برای تعامل صنایع مختلف بوده و امکان شناسایی وضعیت صنایع را بیش از پیش فراهم خواهد کرد.
۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور
در حال حاضر سهم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است و حدود ۲۳۰۰ واحد صنعتی در زمینه صنایع کاغذ و فراورده‌های کاغذی دارای مجوز صنعتی هستند.
گفتنی است، در سال گذشته حدود ۱۷۰ هزارتن کاغذ بسته بندی صادر شده است و با رفع موانع واردات کاغذ باطله ضمن تامین نیاز داخلی صنایع کشور این میزان می‌تواند افزایش یابد. علاوه بر این صادرات جعبه کارتن در سال ۱۳۹۷ حدود ۶۰ هزار تن بوده که در مقایسه با سال قبل ۴۱ درصد افزایش داشته است.
همچنین مهمترین مشکل در حوزه کاغذ مربوط به کاغذچاپ، تحریر و روزنامه بوده که با توجه به نقش سایر دستگاه‌ها در سیاست گذاری این صنعت در تلاش هستیم تا با هماهنگی بعمل آمده نسبت به بهبود وضعیت آن اقدام شود.
در این نشست نمایندگان تشکل‌های تخصصی به موضوعاتی نظیر کمبود مواد اولیه و تسریع در تخصیص ارز، رفع موانع صادرات در برخی محصولات کاغذی نظیردفترچه مشق، پاکت و..، محدودیت صادرات سیمان به کشور عراق و اعمال عوارض از سوی کشور مذکور و تاثیر آن در تولید پاکت کاغذی، مشکلات زیست محیطی واردات ضایعات کاغذ به کشور و نیاز صنعتگران به این مواد اولیه و… مطرح و راهکار‌های اجرایی برای برون رفت اتخاذ شد.

سرانه مصرف کاغذ ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است

معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: براساس آمارهای اعلام شده، میزان تولید انواع کاغذ و مقوا در سال ۹۷ حدود یک میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۹۶ روند افزایشی داشته است.

به گزارش ایسنا به نقل از وزارت صنعت، معدن و تجارت، فرشاد مقیمی با اشاره به کاهش ۱۸ درصدی واردات و افزایش صادرات ۶۳ درصدی انواع کاغذ و مقوا در سال ۱۳۹۷ و خودکفایی در تامین نیاز کشور در برخی از انواع کاغذ و مقواها، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط اقلیمی، توسعه صنعت کاغذ در کشور با محوریت تولید از کاغذ باطله بوده است که با توجه به کمبود کاغذ باطله در کشور و نیاز تولیدکنندگان به این مواد اولیه، واردات ضایعات کاغذ به کشور با رعایت مسائل زیست محیطی با هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست تسهیل خواهد شد.

وی کمبود مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را یکی از مهمترین چالش‌های صنعت کاغذ برشمرد و افزود: افزایش تولید در این صنعت منوط به وجود مواد اولیه مورد نیاز صنعت کاغذ در کشور است و ما سعی می‌کنیم با تسریع در تامین مواد اولیه، فضا را برای تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر فراهم کنیم.

۲۲تا ۲۵ کیلوگرم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور

در حال حاضر سهم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است و حدود ۲۳۰۰ واحد صنعتی در زمینه صنایع کاغذ و فرآورده‌های کاغذی دارای مجوز صنعتی هستند.

گفتنی است در سال گذشته حدود ۱۷۰ هزار تن کاغذ بسته‌بندی صادر شده است و با رفع موانع واردات کاغذ باطله، ضمن تامین نیاز داخلی صنایع کشور این میزان می‌تواند افزایش یابد. علاوه بر این صادرات جعبه کارتن در سال ۱۳۹۷ حدود ۶۰ هزار تن بوده که نسبت به سال قبل ۴۱ درصد افزایش داشته است .

۹۵ درصد کاغذ کتب درسی وارداتی است

تهران-ایرنا- معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: بیش از ۹۵ درصد کاغذ مورد نیاز کتاب های درسی از طریق واردات تامین می شود و این موضوع باید تعیین تکلیف شود که به ارز مورد نیاز این بخش دولتی یا نیمایی تعلق می گیرد.

«علی باقرزاده» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا درباره مشکل تامین کاغذ کتاب های درسی اظهارداشت: کتاب های درسی سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ چاپ شده و در انبار کتاب رسانی استان‌ها و شهرستان‌ها نگه داری می شود که از شهریور ماه در مدارس توزیع می شود.

وی افزود: دانش آموزان پایه اول تا هفتم که برای دریافت کتاب درسی به صورت اینترنتی ثبت نام کرده اند، کتاب های خود را در مدارس تحویل می گیرند و مابقی یعنی پایه های هفتم، هشتم و نهم تحصیلی از طریق نمایندگی های توزیع، کتاب های خود را تحویل می گیرند.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه مشکلی برای تامین کتاب های درسی سال تحصیلی پیش رو وجود ندارد، یادآورشد: باید مقدمات کار چاپ کتاب ها برای سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ فراهم شود، بعید می دانم که کاغذ مورد نیاز برای چاپ کتاب های درسی ازطریق کارخانه های داخلی تأمین شود، از این رو باید این نوع کاغذ از سایر کشورها وارد شود.

باقرزاده یادآور شد: دولت تاکید دارد هزینه تمام شده کتاب های درسی برای خانواده ها معقول باشد.

بازیافت کتب درسی نیازمند ورود بخش خصوصی است

وی افزود: استفاده مجدد از کتاب ها موضوع بسیار مهمی است اما در این میان مشکل اصلی فناوری بازیافت کتاب های درسی است.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: صنایع بازیافت تا کنون این امکان را مهیا نکرده اند که کتاب های درسی جمع آوری شده را مورد استفاده مجدد قرار دهد.

باقرزاده تاکید کرد که امکان بازیافت کتاب‌های درسی و جداسازی ۵۰۰ تن جوهر و مرکب مصرف شده در کشور وجود دارد اما باید بخش خصوصی در این حوزه سرمایه گذاری کند تا این فناوری ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: سازمان پژوهش آمادگی دارد تا کتاب های مستعمل دانش آموزان را برای بازیافت جمع آوری کند.

کتاب دفتر کار دانش آموزان است

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در ادامه درباره الکترونیکی شدن کتاب‌های درسی گفت: تمام کتاب های درسی به صورت نسخه الکترونیکی یا پی دی اف بر روی سایت رشد قرار می گیرد و همه دانش آموزان می توانند به آن دسترسی داشته باشند.

باقرزاده تصریح کرد: کتاب جایگاه خاص خود را دارد، در حال حاضر کشورهای توسعه یافته نیز کتاب را از چرخه آموزش خود حذف نکرده اند.

وی با یادآوری اینکه نباید کتاب فیزیکی از برنامه تحصیلی دانش آموزان حذف شود، افزود: کار کتاب های الکترونیکی با جدیت دنبال می شود و در این راه مشکلی هم وجود ندارد اما استفاده تنها از نسخه های دیجیتال با مقدرات موجود در مدارس تناسخ ندارد.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: بسیاری از مناطق تجهیزات اولیه را برای استفاده از کتاب های دیجیتال را ندارند، برای تعاملی کردن کتاب های درسی به صورت یک پی دی اف زمان بسیاری نیاز است.

باقرزاده افزود: در دسترس بودن زیرساخت های فناوری در نقاط مختلف کشور، تفاوت های فرهنگی، مهارت های معلم، روش های مبتنی بر تدریس در کتاب فیزیکی موجود است.

وی ادامه داد: کتاب دفتر کار دانش آموزان است، بسیاری از فعالیت ها باید در داخل کتاب انجام شود از این رو باید کتاب فیزیکی در دسترس دانش آموزان باشد.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی همچنین درباره راهکار وزارت آموزش و پرورش برای صرفه جویی در مصرف کاغذ کتب درسی گفت: باید از حجم برخی کتاب ها کاسته شود و کتاب های بدون تغییر را برای سال های آینده جمع آوری کنیم.

رئیس اتحادیه صحاف تهران: به دفتر مشق کاغذ دولتی نمی‌دهند

رئیس اتحادیه صحاف شهرستان تهران با بیان اینکه وزارت ارشاد برای تولید دفتر مشق کاغذ در اختیار واحدهای تولیدی قرار نمی‌دهد، گفت: فرآیند تولید دفتر مشق از چند ماه گذشته آغاز شده و پیش‌بینی‌ها بر آن است که بازار با کمبودی مواجه نخواهد بود اما قیمت تمام شده محصولات رشد قابل‌توجهی داشته است.

جلیل غفاری رهبر، گفت: اعضای اتحادیه صحاف شهرستان تهران انواع دفتر مشق، دفتر روزنامه و انواع سررسید را تولید می‌کنند که از ابتدای اردیبهشت‌ماه برنامه طراحی و تولید را در دستور کار خود قرار می‌دهند.

رئیس اتحادیه صحاف شهرستان تهران با بیان اینکه اوج کار تولید دفتر مشق در مردادماه است، خاطرنشان کرد: از میانه مردادماه کار عرضه دفتر مشق آغاز می‌شود که با توجه به شرایط بازار مواد اولیه، قیمت محصول نهایی نسبت به سال گذشته رشد خواهد داشت.

وی ادامه داد: با ایجاد مشکلاتی در بازار کاغذ، اتحادیه رایزنی و درخواست‌هایی از وزارت ارشاد و وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته که متأسفانه وزارت ارشاد اعلام کرده کاغذ دولتی به تولید دفتر مشق اختصاص نمی‌دهد و وزارت صنعت نتوانست ارز ۴۲۰۰ تومانی در اختیار تجار برای واردات کاغذ قرار دهد.

غفاری رهبر یادآور شد: رفع نیاز تولیدکنندگان از بازار آزاد انجام می‌شود که هزینه خرید هر بند کاغذ از ۴۰۰ تا ۵۵۰ هزار تومان است و این در حالی است که قیمت تمام شده یک دفتر مشق ساده منگنه‌ای در سال گذشته ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تومان بود و در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود این رقم به ۲۵۰۰ تا ۲۶۰۰ تومان افزایش یابد.

وی با بیان اینکه ساده‌ترین دفتر مشق برای مصرف‌کننده در سال جاری قیمتی در حدود ۴۰۰۰ تومان خواهد داشت، افزود: تعداد معدودی از تجار توانسته‌اند ارز نیمایی برای واردات کاغذ دریافت کنند و محصولات را به بازار عرضه کنند که تا حدودی از التهاب بازار کاسته است.

رئیس اتحادیه صحاف شهرستان تهران با اشاره به اینکه حجم واردات کاغذ با ارز نیمایی جوابگوی نیاز بازار نیست، گفت: مشکلی در تأمین نیاز واحدهای تولیدی نیست اما قیمت مواد اولیه و محصول نهایی به شدت افزایش یافته است.

غفاری رهبر در پاسخ به این سؤال که آیا واردات و صادرات دفتر انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: تا سال گذشته مقداری از تولید واحدهای داخلی به بازارهای دیگر صادر می‌شد که با توجه به اتفاقات رخ داده در زمینه تأمین کاغذ، صادرات دفتر با ممنوعیت روبرو شد و از سوی دیگر واردات دفتر به کشور بسیار جزئی است.

توزیع ۳ هزارتُن کاغذ تا هفته آینده بین مطبوعات کشور

تهران – ایرنا – اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اطلاعیه‌ای از توزیع حدود یکهزار تُن کاغذ بین مطبوعات کشور خبر داد و پیش بینی کرد تا هفته آینده حدود دوهزارتُن دیگر میان مطبوعات کشور توزیع شود.

براساس اعلام روز یکشنبه روابط عمومی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این اطلاعیه با اشاره به جزئیات توزیع این میزان کاغذ میان مطبوعات و رسانه های مکتوب کشور، ازتعیین میزان برآورد اولیه مصرف کاغذ روزنامه‌ها برای سه ماه آینده خبر داد.

این اطلاعیه می افزاید: فهرست برآورد اولیه کاغذ مصرفی روزنامه‌های سراسری و غیر سراسری که مشمول دریافت کاغذ می‌شوند، مشخص شده و متعاقباً منتشر می‌شود.

بر این اساس، بخش اول و یک‌ماهه برآورد مصرف کاغذ روزنامه‌ها که حدود هزار تُن می‌شود از امروز ٣٠تیرماه بین روزنامه‌ها توزیع شده و با توجه به هماهنگی های انجام شده در برآورد تخصیص و تامین ارز کالاهای اساسی، پیش‌بینی می‌شود طی هفته آینده دو هزار تُن کاغذ دیگر در اختیار روزنامه ها قرار بگیرد.

توزیع کاغذ در ماه‌های گذشته در یک نگاه

همچنین کمیته توزیع کاغذ مطبوعات با دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با هدف توزیع مناسب و شفاف کاغذ مطبوعات، سرعت بخشی به مسیر ورود کاغذ به کشور و همزمان توزیع درست آن، رسیدگی به وضعیت رسانه هایی که به دلیل کمبود کاغذ اختلالی در انتشار آن‌ها ایجاد شده و استفاده از ظرفیت تمام دستگاه‌ها برای کمک به وضعیت بازار کاغذ با توجه به تاکیدات رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده است.

همچنین مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی ماههای گذشته از توزیع ۱۱ هزارتن کاغذ با نظارت این وزارتخانه میان اهالی مطبوعات در سال ۹۷ خبر داد.

«سیدمحمدرضا دربندی» با اشاره به تشکیل کارگروه کاغذ در شهریورماه ۹۷ و حضور نمایندگان سازمان‌های ذیربط نظیر سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرک جمهوری اسلامی ایران، تعزیرات حکومتی و انجمن‌ها و تشکل‌های فعال در حوزه کتاب و مطبوعات، گفت: از بدو تاسیس این کارگروه تاکنون، پروفورمای مربوط به ۱۰۵ هزار تن کاغذ روزنامه به تصویب اعضای کارگروه رسیده و برای طی مراحل بعدی به وزارت صمت ارسال شده است.
وی افزود: ۹۰ هزار تن از پروفورماهای مصوب کارگروه کاغذ با تایید وزارت صمت، برای تامین ارز به بانک مرکزی ارجاع شد؛ بانک مرکزی نیز با تامین ارز ۱۶ هزار تن کاغذ مطبوعات موافقت کرد که تاکنون حدود ۱۱ هزار تن کاغذ پس از طی مراحل گمرکی با نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختیار نشریات کشور قرار گرفته است.
دربندی در تشریح بیشتر این موضوع تصریح کرد: مجموع این ۱۱ هزار تن کاغذ به روزنامه‌های سراسری، محلی، استانی و منطقه‌ای و همچنین نشریات با دوره‌های انتشار هفته‌نامه، دوهفته‌نامه، ماهنامه، فصلنامه و سالنامه در سراسر کشور، تخصیص و گزارش آماری آن در درگاه اینترنتی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی منتشر شد.
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی گفت: در چنین شرایطی ما شاهد یک بازار باثبات و آرامی بودیم و کاغذ با ارز دولتی به مبلغ ۵هزار تومان و با ارز آزاد ۷ هزار تومان عرضه می‌شد تا اینکه از ابتدای بهمن‌ماه اختصاص ارز دولتی به کاغذ متوقف شد و با توجه به اینکه واردکنندگان، کاغذ مورد نیاز را به بازار عرضه نمی‌کردند، قیمت کاغذ در بازار آزاد با افزایش ۱۰۰ درصدی مواجه شد.
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی ضمن اظهار امیدواری از سامان یافتن وضعیت کاغذ نشریات گفت: در شورای سیاست‌گذاری معاونت امور مطبوعاتی مصوب شده است از این پس حمایت‌های صورت گرفته در قالب «یارانه‌های مستقیم» و «کاغذ یارانه‌ای» به این صورت اختصاص می‌یابد که گزارش شمارگان واقعی از نشریه اخذ و اطلاعات دریافت شده پس از استعلام از چاپخانه و جهت راستی‌آزمایی، موارد در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار داده می‌شود.

ماشین های چاپ

چاپ به معنی اعم، عمل و فن و صنعت تکثیر صورت نقوش دو بعدی (حروف، ارقام، خطوط، تصاویر و غیره) به وسیلۀ انداختن اثر این نقوش بر کاغذ یا پارچه یا مواد دیگر، و بالاخص چاپ مواد خواندنی با تصویر یا بدون آن بر روی کاغذ که موضوع این مقاله است و آن را طبع نیز گویند. قدیمی ترین نمونۀ فن چاپ در چین دیده شده است. اروپا تا اواسط قرن ۱۵میلادی، تنها کتابهائی که در دسترس بود نسخه‌های خطی بود و چون این گونه نسخه‌ها گران قیمت و تعدادش محدود بود، فقط عدۀ قلیلی می‌توانستند از آنها استفاده کنند. با پیدایش و بسط فن چاپ، کتابها در دسترس همه قرارگرفت و این امر از عوامل عمدۀ نهضت رنسانس بود.
در طی قرن ۱۵میلادی “چاپ قالبی” رواج پیدا کرد. مطالب را روی تکه چوبها می‌کندند، و از آنها بر کاغذ منتقل می‌کردند. چاپ قالبی ظاهراً در ابتدا برای تهیۀ ورق بازی و بعدها برای تکثیر شمایل قدیسین و نوشتۀ زیر آنها مورد استفاده قرار گرفت و سرانجام بعضی از کتابها به طور کامل به وسیلۀ این نوع چاپ تکثیر شد، چاپ قالبی بر روی پارچه هنوز در قلمکارسازی معمول است.
اولین قدم بزرگ در پیشرفت فن چاپ اختراع “حروف قابل انتقال” بود. استعمال این نوع حروف بین سالهای ۱۰۵۱ و ۱۰۵۸ میلادی در چین آغاز گردید. دراروپا، ظاهراً اختراع حروف قابل انتقال بدون اطلاع ازکار چینیها و به قول معروف به وسیلۀ “گوتنبرگ” (۱۴۰۰- ۱۴۶۸) در شره ماینتس آلمان صورت گرفت.
فن چاپ به سرعت در اروپا رواج پیدا کرد و در ۱۴۸۷ تقریباً در همۀ ممالک اروپا چاپخانه‌هائی دایر بود و مخصوصاً ایتالیا از جهت طرح حروف چاپ اعتبار تمام یافت و درنیمۀ اول قرن ۱۶م این اعتبار به پاریس منتقل شد. در همین قرن فن چاپ از فن تهیۀ حروف چاپ تفکیک گردید. به سبب محدودیتهای ناشی از اصلاح دینی که در فرانسه در امر چاپ پدید آمد، عده‌ای از چاپگران کارگاههای خود را از فرانسه به هلند منتقل کردند و این سرزمین عمده‌ترین مرکز صنعت چاپ شد و حروف و مطبوعات به همۀ اروپا صادر می‌کرد. فن چاپ به وسیلۀ و.ککستن وارد انگلستان شد (به قولی پیش از ۱۴۷۶) و ظاهراً در ۱۵۳۹ در اسپانیای جدید (مکزیک) کتاب چاپ می‌شد و اصلاحات جزئی صورت گرفت.
گذشته از بعضی اصلاحات جزئی، تا سال ۱۸۰۰ فنون چاپ و حروفریزی عمده به همان صورت بود که گوتنبرگ به عمل آورده بود. چاپ به وسیلۀ ماشین دستی به عمل می‌آمد، کاغذ هم به وسیلۀ دست و ورق به ورق تهیه می‌شد. اختراعات عمده‌ای که از حدود ۱۸۰۰ به بعد صورت گرفت بر سرعت کار افزود و از هزینۀ آن کاست.

از ۱۸۰۰ طریقۀ سترئوتایپ رواج یافت. در ۱۸۱۰ ف. کونیگ از نیروی بخار درماشین چاپ استفاده کرد، در ۱۸۴۶-۴۷ ر.م هو طرح یک ماشین چاپ “روتاری” (Rotari) (چرخنده) را ریخت، در ۱۸۸۶ لاینوتایپ و در ۱۸۹۶ مونوتایپ اختراع شد، که خود عمل حروفچینی را انجام می‌دهند.
امروزه به طور کلی سه طریقه در فن چاپ معمول است:

۱. چاپ حروفی یا برآمده

۲. چاپ هم‌سطح

۳. چاپ گود یا گراووری

این تقسیم بندی بر حسب این است که نقوشی که از روی آنها چاپ می‌کنند نسبت به “صفحۀ چاپ” (صفحۀ حامل نقوش) برآمده یا با آن همسطح یا در آن کنده شده باشد. چاپ حروفی یا چاپ سربی (به مناسبت جنس حروف چاپ) یا چاپ برآمده را در آغاز ورود فن چاپ به ایران، به نام اروپائی آن تیپوگرافی یا طیپوگرافی (Tipografi) نیز می‌گفتند. در طریقۀ چاپ حروفی، نقوشی که اثر آنها باید بر صفحۀ کاغذ چاپ شود، بالاتر از زمینۀ صفحۀ چاپ قرار دارد و مستقیما با کاغذ تماس پیدا می‌کند.
تا حدود ۱۹۰۵ تقریباً در همۀ کارهای چاپی از طریقۀ چاپ حروفی استفاده می‌شد وامروز نیز این طریقه بیش از طرق دیگر معمول است. در چاپ همسطح یا لیتوگرافی (Litografi) (چاپ سنگی) نقوش با زمینۀ صفحۀ چاپ همسطح است. از حدود ۱۹۰۵ به بعد طریقۀ چاپ همسطح که قبلا فقط برای مقاصد خاصی (تکثیر تصویر ونقشه) به کار می‌رفت، بیش از پیش مورد توجه واقع شد و چاپ افست از آن ناشی گردید (لیتوگرافی). در چاپ گود یا چاپ گراووری، اول از کلمات و تصاویر عکسبرداری می‌شود و بعد نقش نگاتیف آنها را بر یک استوانۀ مسی نقره می‌کنند و به این ترتیب گودی‌های کوچکی بر سطح استوانه ایجاد می‌شود. محل نصب این استوانه در ماشین چاپ طوری است که در موقع گردیدن استوانه، سطح آن از یک طرف همواره با حوضچه‌ای مملو از مرکب تماس دارد و از طرف دیگر تیغه‌ای فولادی مرکب را از سطح استوانه “پاک می‌کند” و در نتیجه مرکب فقط در داخل گودیها (نقوشی که باید از روی آنها چاپ به عمل آید) باقی می‌‌ماند، کاغذ درحالی که با فشار از روی این استوانه عبور می‌کند، ذرات مرکب را به خود می‌کشد و اثر نقوش بر آن می‌افتد. عمق گودیها متفاوت است، ومقدار مرکبی که از آنها بر صفحۀ کاغذ منتقل می‌شود با عمق آنها تناسب دارد، به همین جهت، در چاپ گراووری، سایه روشنهای مختلف یک تصویر بهتر از چاپ حروفی یا افست بر صفحۀ کاغذ نقش می ‌بندند، ولی درمقابل، دقت و ظرافت نقش حروف باندازۀ دقت و ظرافت آنها در چاپ حروفی یا چاپ افست نیست. چاپ گراووری را، اگر با ماشین روتاری انجام گیرد، روتاگراوور (Rotagravur) گویند. ماشینهای چاپ حروفی را به سه دستۀ عمده تقسیم می‌کنند، سطحی (مسطح)، استوانه‌ای و روتاری.
(۱) در ماشین سطحی یک صفحۀ مسطح و متحرک کاغذ را بر روی صحفۀ چاپ، که در محل خود ثابت است، فشار می‌دهد. اغلب ماشین‌های سطحی کوچک‌اند و معمولاً برای چاپ کردن بلیط، صورتحساب و فرمهای اداری از آنها استفاده می‌شود؛
(۲) در ماشین استوانه‌ای یک استوانه‌ای فلزی کاغذ را بر روی صفحۀ چاپ فشار می‌دهد، کتابهای و مجله‌هائی را که تیراژ کمی دارند، با این نوع ماشینها چاپ می‌کنند؛
(۳) در ماشین روتاری علاوه بر اینکه یک استوانۀ فلزی کاغذ را بر روی صفحۀ چاپ فشار می‌دهد، خود صفحۀ چاپ به صورت لوحه ‌ای یکپارچه و نیم دایره است که بر استوانۀ دیگری بسته می‌شود. این لوحه را به طریقۀ سترئوتایپ تهیه می‌کنند. ماشین چاپ روتاری بزرگترین و سریعترین نوع ماشینهای چاپ کنونی است و معمولاً برای چاپ روزنامه‌های پرتیراژ از آنها استفاده می‌شود. ماشین چاپ روتاری می‌تواند هر ساعت ۰۰۰/۶۰ نسخه روزنامه را چاپ کند، صفحات آنرا ببرد، “تا بزند” و تعداد نسخه‌های چاپ شده را شماره کند.
چاپ عکسی (Cape. Aksi) چاپ کردن هر نوع نوشته یا رسم یا پردۀ نقاشی و غیره به وسیلۀ عکسبرداری از آن، خواه عکس را به طریقۀ افست چاپ کنند یا پس از تبدیل آن به گراوور، در کتابخانه‌های عمومی بزرگ، اصل کتابها و سایر مدارک نادر یا نفیس (مانند نسخه‌های خطی مصور، نقشه‌های جغرافیایی، کتابهای چاپ قدیم، و جز آنها) را بهندرت در دسترس اشخاص می‌گذارند. بلکه چاپ عکسی آنها را کهدر عین حال مشخصات نسخۀ اصل (از قبیل املا، رسم الخط، و غیره) را نشان می‌دهد در معرض استفاده قرار می‌دهند. همچنین برای گردآوردن نسخه‌های خطی قدیمی که صفحات آنها به طور پراکنده در کتابخانه‌ها یا موزه‌های مختلف موجود است، از چاپ عکسی استفاده می‌شود.
اصطلاح فاکسیمیله (Fak. Simile) به طور اعم به معنی ساختن مانند هرچیز (اعم از کتاب، پردۀ نقاشی، مجسمه و غیره) است، ولی معمولاً بالاخص به معنی چاپ عکسی به کار می‌رود.
چاپ و چاپخانه در ایران- اگرچه تهیۀ اورا می‌توان نوعی طریقۀ چاپ دانست، اولین چاپخانۀ عربی و فارسی در ایران ظاهراً در اوایل قرن ۱۱ ﻫ.ق (شاید از حدود ۱۰۲۰ ﻫ.ق تا ۱۰۳۰ ﻫ.ق) بوسیلۀ کشیشان کرملی در دیر آنان در اصفهان دایر گردید، و به بصمه خانه معروف شده بود. لفظ باسمه (Basme) یا باصمه، که بعد در ایران به صورت باسمه هم نوشته شد و در نزد ترکان عثمانی و ترکان شرقی معمول بوده ازعهد مغول به کار رفته است و مغولان تصویر پادشاهان مغول را بصمه می‌گفتند. درجلفای اصفهان ظاهراً قریب ۳۰ سال بعد از اینکه شاه عباس اول صفوی ارامنه را به آنجا کوچانید (۱۰۱۳ ﻫ.ق) چاپخانۀ ارمنی دایر گردید، که اثری که در ۱۰۵۰ ﻫ.ق در آنجا چاپ شده باقیست. خود ایرانیها سالیان دراز توجهی به مطبعه نداشتند و اگر هم گاهی صحبتی از آن می‌رفت (چنانکه شاردن در سیاحتنامۀ معروف خود گفته است)، از مرحلۀ حرف تجاوز نمی‌کرد، تا آنکه ظاهراً در سلطنت فتحعلی شاه اولین چاپخانۀ “طیپوگرافی” (چاپ سربی) تحت حمایت و تشویق عباس میرزا ولیعهد در تبریزدایر شد و شخصی به نام آقا زین العابدین تبریزی رسالۀ فتحنامه (از میرزا ابوالقاسم قائم مقام) را که ظاهراً نخستین کتاب فارسی است که در ایران با حروف عربی طبع شده است به چاپ رسانید (۱۲۳۳ ﻫ.ق) همچنین عباس میرزا در حدود ۱۲۴۰ﻫ.ق میرزا جعفر تبریزی را به مسکو فرستاد تا یک دستگاه چاپ سنگی بیاورد و آن صنعت را نیز بیاموزد، و او دستگاهی به تبریز آورد ودایر نمود.
گویند فتحعلی شاه میرزا زین العابدین تبریزی را به تهران احضار کرد (حدود ۱۲۴۰ ﻫ.ق) و او تحت توجه منوچهر خان گرجی (بعداً ملقب به معتمد الدوله) قرآن معروف به قرآن معتمدی را به چاپ رسانید و از شاگردان او میرباقر نامی بود که بعدها ناسخ التواریخ را به چاپ سنگی رسانید. بهرحال در حدود ۱۲۴۰ﻫ.ق در تبریز و تهران چاپخانۀ سربی دایر بوده است، چنانکه چاپخانۀ چاپ سنگی نیز در حدود ۱۲۵۰ در تهران وجود داشته است. ظاهراً چاپ سربی در ۱۲۶۱ ﻫ.ق در تهران یکچند موقوف شده است.
در اصفهان نیز بین ۱۲۴۴ و ۱۲۴۸ﻫ.ق چاپخانۀ سنگی وجود داشته است و رسالۀ حسینیه که در این شهر طبع شده است، مربوط به این زمان است. قرآن چاپ سنگی شیراز نیز مربوط به همین سالها است. بعد از تبریز و تهران و ظاهراً بعد از اصفهان و شیراز، اولین شهری که در آن چاپخانه دایرگردید ارومیه (رضائیه) بوده است، که از ۱۲۵۶ﻫ.ق به بعد مبلغین مسیحی در آنجا یک مطبعۀ سربی عربی و سریانی و انگلیسی دایر داشتند. بعد از ارومیه ظاهراً به ترتیب تاریخی آتیه در سایر شهرهای ایران مطبعه داخل شد: بوشهر، مشهد، انزلی، رشت، اردبیل، همدان، خوی، یزد، قزوین، کرمانشاه، کرمان، گروس، کاشان.
با اینکه اول بار چاپخانۀ سربی در ایران وارد شد، بعدها چاپ سربی مدتهای دراز منسوخ و چاپ سنگی دایر شد، تا آنکه در ۱۲۹۰ﻫ.ق در حین مسافرت ناصرالدین شاه قاجار به اروپا در اثنای توقف وی در استانبول، یک دستگاه چاپخانه با حروف عربی و فرنگی به قیمت ۵۰۰ لیرۀ عثمانی خریداری و به تهران فرستاده شده، ولی از آن استفاده به عمل نیامد تا آنکه در سال ۱۲۹۲ ﻫ.ق بارون لوئی دونورمن (Baron. Lui.De. Norman) امتیاز روزنامه‌ای به نام پاتری (به معنی وطن) تحصیل کرد و مطبعه راتعمیر نمود و به کار انداخت. در تبریز نیز درحدود ۱۳۱۷ﻫ.ق باز یکدستگاه مطبعۀ سربی دایر شد. با ازدیاد مدارس و توسعۀ تعلیمات و افزایش عدۀ با سوادان وسایل چاپ در ایران مخصوصاً در سنوات اخیر بسیار افزایش یافته است.