نوشته‌ها

چالش کاغذ و تخلف ۴۰ میلیاردی/ارشاد پاسخگو باشد

دبیر انجمن صنفی مدیران رسانه اطلاعاتی را در اختیار مهر قرار داده است که پرده از تخلف ۴۰ میلیارد تومانی در واردات و فروش کاغذ در ابتدای سال جاری توسط شرکت‌های واردکننده با ارز دولتی دارد.

خبرگزاری مهر گروه فرهنگ: از نخستین روزهای آغاز بحران کاغذ و دست به کار شدن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای سامان‌دهی به این مساله بسیاری از فعالان بازار و نشر و نیز اهالی مطبوعات از آسیب‌های حضور دولت در این زمینه سخن به میان آوردند و این موضوع را فسادآور خواندند با این همه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثابت قدم برای رتق و فتق این مساله خود را وارد این میدان کرد و سعی کرد تا راه تعامل میان نهادهای دولتی بالا دستی در واردات از جمله وزارت صنعت و بانک مرکزی و نهادهایی چون سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده و نیز بدنه ناشران و مطبوعات برای استفاده صحیح از امکانات دولتی برای کاغذ وارده شده با ارز دولتی را هموار کند. با این همه همانطور که بیم آن می‌رفت سودجویان و برخی سو مدیریت‌های بار دیگر گریبان این جریان را گرفت و کار به جایی رسید که دبیر انجمن صنفی مدیران رسانه در گفتگویی که با مهر انجام داده است و البته تاکید کرده که مستندات آن نیز قابل ردیابی است از یک فساد ۴۰ میلیارد تومانی در واردات کاغذ مطبوعات پرده برداشت است.

محمد حیدری دبیر انجمن صنفی مدیران رسانه و نماینده مدیران رسانه در کارگروه کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که سابقه‌ای بیش از بیست و هفت سال فعالیت مطبوعاتی را در کارنامه خود دارد به دنبال انتشار سلسله گزارش‌هایی درباره وضعیت بد توزیع و واردات کاغذ و زینک همچنین نشر و مطبوعات وپس از انتشار نامه بلندش به معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که به گفته او از سوی مدیران این معاونت یک انشا نامیده شده است، به دعوت خبرگزاری مهر در گفتگویی درباره ابعاد تخلف‌های بزرگ شرکت‌های واردکننده کاغذ و نیز نقش تسهیل کننده مدیران ارشد معاونت مطبوعاتی در این تخلفات اظهاراتی داشته که از فسادهای متعددی در پروسه واردات کاغذ پرده بر می‌دارد

هر چند که مهر صرفاً نقل کننده اظهارات وی به شمار می‌رود و آماده پاسخگویی این معاونت و نیز ذینفعان واردات کاغذ است. پرونده‌ای که به نظر می‌رسد زودتر از آنچه فکرش را می‌شود کرد پای بسیاری را به دستگاه‌های قضائی و نظارتی باز می‌کند. این گفتگو با توافق با حیدری بدون درج سوالات مهر و تنها با درج بخش بندی شده مختلف اظهارات دبیر انجمن صنفی مدیران رسانه تنظیم شده است.

تخلف گسترده در واردات کاغذ خارج از سامانه کارگروه کاغذ وزارت ارشاد

شهریور سال گذشته کارگروه کاغذ به ریاست حسین انتظامی تشکیل شد. فلسفه تشکیل این کارگروه این بود که بازرگانان وارد کننده کاغذ اهلیتشان تأیید شود. یادتان هست که تا پیش از آن دو شرکت با دریافت بیش از بیست و دو میلیون یورو برای واردات ارز و امتناع از آن متواری شده بودند و کسی در وزارت صمت مسئولیتی درباره آنها قبول نکرده بود. نکته این است که با وجود تشکیل کارگروه مذکور نیز از شهریور تا اسفند سال گذشته باز هم واردات کاغذ خارج از این سیستم انجام می‌شد. این مساله را می‌توانید در سامانه وزارت صمت جست‌وجو کنید. شاید بپرسید این کار ممنوع بوده یا نه؟ نه ورود کاغذ صنعتی ممنوع نبوده است اما تخلف اینجا بودکه اولاً نظارتی بر سرنوشت کاغذهای وارداتی صنعتی صورت نگرفت ثانیاً کاغذهایی که به اسم صنعتی ولی با کارکرد دوگانه وارد شد در بازار آزاد به اهالی نشر و مطبوعات به قیمت گزاف فروخته شد.

تخلف واردات کاغذ با اسم صنعتی چطور شکل گرفت؟

از شهریور سال گذشته بازرگانان برای واردات انواع کاغذ در صورتی که آن را برای مصارف نشر و مطبوعات استفاده کنند مکلف بودند تعهدنامه‌ای را علاوه بر اسناد قبلی به کارگروه کاغذ مبنی بر اینکه کاغذ وارداتی را که ارز دولتی دارد را با قیمت مصوب جهت فروش در حوزه‌ی فرهنگی در اختیار معاونت‌های مربوطه قرار دهند، ارائه کنند اما کسانی که برای واردات کاغذهای صنعتی اقدام می‌کردند نیازی به این تعهد مضاعف نداشتند و تنها کافی بود اسناد متداول را مبنی بر اینکه یک تولیدکننده نیاز به کاغذ دارد به سازمان‌های مربوطه تحویل دهند. این گروه از کاغذها از قضا شامل کاغذ روزنامه و تحریر با گرماژهای مختلف نیز می‌شد که مصرف دوگانه دارند. حال فرض کنیم واردات کاغذ دولتی به هزار و یک دلیل با مشکل روبه‌رو بود اما در بحث کاغذ صنعتی تسهیل‌کنندگانی در وزارت صمت و بانک مرکزی وجود داشت که در مجموع ۵ برابر کاغذ دولتی در شش ماه دوم سال کاغذ صنعتی بدون نظارت بر توزیع آن وارد کشور کردند. به عبارتی از شهریور تا پایان اسفند سال گذشته کل مصوبات کارگروه واردات ۲۰۰ هزار تن کاغذ بود ولی از مجموع این ۲۰۰ هزار تن تنها بیست و چند هزار تن کاغذ با ارز دولتی وارد کشور شد و دیگر کاغذی وارد نشد. یا در بانک معطل ماند یا دلایل دیگری پیدا کرد.

وزارت صمت تسهیل کننده واردات کاغذ خارج از کارگروه

آن ۲۰ هزار تن وارد شده بین دو معاونت ارشاد تقسیم و قرار شد جدول توزیع برای آنها ایجاد شود که ظاهراً هم صورت گرفت اما نواقص آن جدی است. در این زمینه دو بحث مطرح است یکی اینکه کاغذ صنعتی وارداتی خارج از کارگروه با ارز دولتی که تنها از کانال وزارت صمت وارد شده نزدیک به ۸۰ هزار تن حجم داشته است. چرا کار این بخش به سرعت حل شده اما کار کارگروه در بانک و… معطل باقی مانده است؟ چه کسی در بانک مرکزی و وزارت صمت کار وارد کنندگان خارج از سیستم کارگروه را راه می‌انداخت؟ اینها را باید کسی پاسخ دهد؟ ما در کارگروه در این باره دو بار تذکر دادیم ولی پاسخ روشنی نگرفتیم. همین مساله باعث شد که کارگروه خواهان این شود که دیگر برای واردات کاغذ صنعتی ارز دولتی تخصیص داده نشود.

سوداگران کاغذ دولتی در بازار آزاد که هستند؟

واردکنندگانی به اسم واردات کاغذ صنعتی در حال سوداگری در بازار بودند و نظارتی هم روی کارشان نبود. در آن بخش تنها با یک پیش فاکتور ارز دریافت می‌کردند ولی در بخش کارگروه کار به این سادگی نبود. از سوی دیگر در سال گذشته و پیش از تشکیل کارگروه کاغذ، ارز با قیمت ۳۸۰۰ تا ۴,۲۰۰ تومان به واردات کاغذ پرداخت شده بود. به همین خاطر کارگروه پس از تشکیل، از معاونت‌ها خواست تا از بازرگانانی که با آنها کار می‌کنند بخواهد تا لیست توزیع کاغذهای وارداتی خودشان را به این کارگروه اعلام کنند تا ما بدانیم چه کسانی کاغذ دولتی دریافت کرده‌اند واز اولویت دریافت کاغذ دولتی در کارگروه خارجشان کنیم. اما هیچکدام از آنها اسامی را اعلام نکردند. شما بگویید چرا این اتفاق نیفتاد؟

مقاومت معاونت مطبوعاتی در مقابل شفافیت مصرف کاغذ

در معاونت مطبوعاتی در مقابل این موضوع مقاومت شد. مدیرکل مطبوعات داخلی با وجود اینکه دوبار در کارگروه مکلف به پیگیری لیست توزیع کاغذ در شش ماهه اول سال ۹۷ شد و مقرر شد بازرگانان طرف حساب معاونت خود را که هنوز با ارز دولتی کاغذ وارد می‌کردند تحت فشار قرار دهد تا مشخص شود که در شش ماهه اول کدام روزنامه‌ها و مؤسسات دریافت کننده کاغذهای دولتی بودند اما متأسفانه این درخواست سرانجامی نداشت.

روایتی تلخ از همراهی دولت و مطبوعات خاص برای کاسبی با کاغذ مطبوعات

معاونت مطبوعاتی مدت‌هاست ناظر کار بازرگانان است و آنها بدون تأیید این معاونت نمی‌توانند دست به واردات بزنند. چرا از این بازرگان نمی‌خواهند لیست توزیع‌شان را بدهند تا کار تداوم پیدا کند. اگر هم به فرض محال می‌گویند ما قدرت اجرایی نداریم، چرا از تعزیرات نخواستند که جلوی این تمرد گرفته شود؛ تعزیرات که می‌تواند. در دوره معاون مطبوعاتی سابق اعمال نظر مستقیم در حوزه واردات کاغذ مطبوعات وجود داشت. توجه کنید که بازرگان در این زمینه تخلفی نکرده‌اند. او مجبور نبوده در آن زمان طبق لیستی کاغذ بفروشد. اگر فلان روزنامه‌ای مثلاً درخواست ۲ هزار تن کاغذ داشت به او رسماً می‌فروختند. وقتی این فرآیند قانونی را کسی شفاف تشریح نمی‌کند این شائبه به وجود می‌آید که در این فروش مسأله‌ای وجود داشته است و با اعمال نظر فعالیت برخی رسانه‌ها در حال مخفی شدن است. ساده‌اش می‌شود اینکه برخی روزنامه‌هایی که مثلاً در برج پنج سال قبل کاغذ دولتی خریدند به دلیل اینکه بازرگان با اعمال نظر معاونت مطبوعاتی از اعلام نامشان خودداری کرد، در برج هفت اعلام کردند که کاغذ ندارند و درخواست ارز کردند برای واردات کاغذ. ما در حال حاضر پرونده مفتوحی داریم که یک روزنامه نیمه دولتی مشهور با همین حربه و دریافت ۵ هزار تن کاغذ دولتی مازاد بر نیاز خود و فروش آن کسری بودجه خود را جبران کرده است. این نشان می‌دهد که برخی بنگاه‌های مطبوعاتی بزرگ در شش ماه اول سال گذشته کاغذهایی با ارز دولتی دریافت کردند که سرنوشت چاپ پیدا نکرده است. سال گذشته ۴۸ هزار تن کاغذ مطبوعاتی وارد شده اما باز هم در پایان سال کسری داشتیم. به این مساله افت تیراژ مطبوعات را نیز اضافه کنید و این معما را حل کنید که چه اتفاقی رخ داده است. این مساله به طور مشخص به همان پنهان شدن لیستی که گفتم بر می‌گردد.

فشار به کارگروه کاغذ برای زیرپا گذاشتن قانون و شفافیت

سال گذشته شاهد بودیم که علیه کارگروه هجمه‌های زیادی وارد و حتی گفته شد که از درون آن اخبار محرمانه به بازار راه پیدا می‌کند. این مساله باعث شد که ریاست کارگروه تصمیم بگیرد که اسم تمام واردکننده‌ها منتشر شود و هر پرونده تازه‌ای هم که می‌آید به لیست اضافه شود. اما باز هم دست‌هایی در کار بود که ناکارآمدی کارگروه را رقم بزند. در پایان سال فشار مصرف و کمبود کاغذ زیاد شد و دولت اعلام کرد که می‌خواهد حمایتش از واردات کاغذ را حذف کند و این اتفاق افتاد. تلاش شد تا نزدیک به ۱۰۰ هزار تن کاغذ سالانه مورد حمایت واردات قرار بگیرد که در نهایت به ۸۰ هزار تن رسید. در جلسه‌ای به همین منظور که با معاون اول رئیس جمهور برگزار و مقرر شد که انجمن‌ها باید در توزیع کاغذ نظارت کنند اما در نهایت توزیع با سیاست‌گذاری معاونت‌ها انجام شد و جالب اینکه همیشه هم معاونت‌ها در پاسخگویی در این زمینه پشت کارگروه‌ها پنهان شده‌اند در حالی که کارگروه‌ها اصلاً لیست توزیعی نداشته است.

تصمیمات قائم به فرد و عجیب در توزیع کاغذ مطبوعات

از فروردین امسال در هر دو معاونت کارگروهی تازه تشکیل و مقرر شد وارد کنندگان از طریق پنلی که وزارت صمت در اختیار معاونت‌ها برای تأیید وارد کنندگان و پروفرمای آن‌ها قرار داده مراحل ابتدایی ثبت سفارش را صورت دهند که متأسفانه به رغم چنین تسهیلی هنوز مشکل کاغذ در کشور حل نشده و تنها شاهد نمایش و مصاحبه‌های متعددی در معاونت مطبوعاتی پیرامون کاغذ دولتی و توزیع آن هستیم. در حوزه معاونت فرهنگی به دلیل کار تیمی و بهره‌مندی از مدیران باتجربه اوضاع بهتر است اما در حوزه معاونت مطبوعاتی متأسفانه شاهد یک تیم یک نفره در تصمیم‌گیری‌ها هستیم. در توصیف بی‌اطلاعی اداره کل مطبوعات داخلی تشریح یک ماجرا جالب است. سال گذشته درخواست واردات ۵ هزار تن کاغذ با ارز دولتی توسط یک مؤسسه که ثبت رسمی ندارد توسط نماینده اداره کل به کارگروه ارائه شد. این درخواست یک بار در کارگروه رد شد اما متأسفانه مجدداً نماینده اداره کل مطبوعات داخلی همین درخواست را با شکل دیگری به کارگروه ارائه کرد که مجدداً با مخالفت بنده رد شد. شنیده‌ها حاکی از تأیید این درخواست و با سیستم جدید معاونت مطبوعاتی دارد. آیا اداره کل مطبوعات داخلی فقر اطلاعات درباره این مؤسسه دارد؟ نه. پس چرا بر این مساله تاکید می‌کرد؟ چه کسی مسئول نظارت بر این گونه مسائل است؟

انتخاب شریک در واردات کاغذ بدون مناقصه و اعلام عمومی

از فروردین امسال تأیید بازرگانان واردکننده کاغذ مطبوعات و کتاب نیز به معاونت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شده است. مقرر شده درخواست‌ها در معاونت‌ها رسیدگی شود. در معاونت فرهنگی ظاهراً برای انتخاب شرکت‌های واردکننده شرایطی خاص در نظر گرفته شده است که خوشنامی و سرعت در امر واردات اولویت‌شان بوده اما در معاونت مطبوعاتی صرفاً با انتخاب مدیر کل سه شرکت طرف قرارداد واردات می‌شوند اما شرکت‌های دیگری هم هستند که به رغم درخواست قانونی برای واردات از چرخه‌ی واردات دولتی کنار گذاشته شدند. آیا انتخاب شرکت‌های واردکننده با ارز دولتی با اعلان عمومی یا مناقصه صورت پذیرفته است؟ خیر ما شاهد این هستیم که برخی از شرکت‌ها مشمول حمایت ویژه معاونت مطبوعاتی هستند و از این قِبَل سود گزافی به افراد رسیده است که شاهکار آن تبدیل کاغذ دولتی به شبه نیمایی و توزیع گسترده‌ی آن در بازار است.

کمک مدیرکل مطبوعات داخلی برای رفع اثر پرونده واردکنندگان متخلف

سال گذشته ۱۳۳ شرکت طبق لیستی به عنوان واردکنندگان متخلف و بدهکار اعلام و مقرر شد این لیست با همکاری معاونت‌های فرهنگی و مطبوعاتی و حضور نماینده‌ای از تعزیرات رسیدگی شود و متخلفان از ادامه‌ی واردات دولتی محروم گردند. توجه شما را به ۱۰ نفر اول این لیست جلب می‌کنم. دو شرکت از شرکت‌های وارد کننده امسال کاغذ دولتی در لیست شرکت‌های تعزیراتی قرار دارند. تخلف اینها این بود که سرنوشت کاغذهایی که در شش ماه اول سال قبل وارد کرده و به فروش رساندند طبق اسناد مشخص نیست. کارگروه کاغذ این لیست را به تعزیرات داد و آنها هم رفتند سراغ سی شرکت بزرگ و اصلی و در حال بررسی اسناد آنهاست و البته هنوز اسامی خریداران معلوم نیست و هنوز این شرکت‌های پر ابهام شریک اصلی معاونت مطبوعاتی ارشاد برای واردات کاغذ هستند.

مجموعاً حدود ۲۰ هزار تن کاغذ روزنامه توسط شرکت‌های طرف قرارداد معاونت مطبوعاتی در سال گذشته بلاتکلیف باقی مانده است. بارها در کارگروه تذکر داده شد که شرکت‌هایی که در تعزیرات پرونده دارند اجازه واردات دیگری نگیرند. یک موضوع جالب که در کارگروه چندین بار توسط مدیرکل مطبوعات داخلی مطرح شد این بود که کاغذ وارداتی یک شرکت خاص در سال ۹۶ که پروفرمای آن حدود ۱۷۰۰ دلار صادر گردیده و به رغم نظارت‌ها در وزارت صمت و بانک مرکزی ثبت پروفرما و دریافت ارز و خریداری شده و خوشبختانه در گمرک جلوی این بار گرفته شده بود. اینکه چطور در سال ۹۶ چنین رقمی برای واردات کاغذ ثبت و منجر به دریافت ارز شده امری شگفت‌آور است اما اینکه این بار کاغذ که در گمرک به عنوان پرونده تعزیراتی توقیف شده بود در کارگروه برای ترخیص آن پیگیری می‌شد جالب‌تر بود.

در آن زمان اداره کل مطبوعات داخلی سه بار پرونده این شرکت را آورد در کارگروه و اصرار بر فروش این محموله داشت، علتش چه بود؟ کسری کاغذ در کشور؟ کسی نمی‌داند از این دست پرونده‌ها برای هفت هشت شرکت در سازمان حمایت ایجاد شد. برخی از آنها قیمت را کاهش دادند و اعلام آمادگی کردند برای فروش با قیمت واقعی و جالب‌تر اینکه شرکتی که شریک اصلی واردات کاغذ با معاونت مطبوعاتی است این کسر قیمت را قبول نکرد. ممکن است بپرسید سرنوشت محموله‌اش چه شد؟ پاسخ این است که احتمالاً دیگر الان فروخته‌اند. اداره کل مطبوعات داخلی الان هم فشار آورده که از پرونده این شرکت در تعزیرات رفع اثر شود. به نظرم دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی باید در این زمینه ورود کنند.

تخلف صریح در واردات و عرضه زینک

جلسه‌ای با حضور معاون مطبوعاتی وزیر و حدوداً ۸۰ مدیر مسؤول در تیر ماه برگزار شد و در همان جلسه همان مدیرکل پشت تریبون می‌گوید بروید و هرچقدر کاغذ نیمایی می‌خواهید با قیمت ۱۱,۸۰۰ تومان از این شرکت (خاص) بگیرید. ایشان در موضوع زینک هم که اتفاقاً وارد کننده‌ی اصلی همان شرکت خاص است راساً تصمیم می‌گیرد که مثلاً زینک مطبوعاتی دیگر به مدیران رسانه‌ها تحویل نشود و تنها به چاپخانه‌ها برود. چرا باید این اتفاق بیفتد؟ شما حجم وارداتی شرکت‌هایی که ارز دولتی در سال ۹۷ را دریافت کرده‌اند را بررسی کنید؟ ما با این حجم زینک وارداتی تا دی و بهمن امسال باید زینک دولتی داشته باشیم. اما خبر دارید وضع بازار چگونه است؟ زینکی در بازار نیست؟ چه شده است؟ به شما می‌گویم. الان در بازار همه در حال خرید و فروش زینک با ارز نیمایی هستند. می‌دانید که این نوع از خرید و فروش نوعی پاک کردن تخلف در واردات با ارز دولتی است؟ می‌روید و با ارز دولتی زینک می‌آورید ولی جنس وارداتی را تحویل نمی‌دهید بعد پروفرمای نیمایی پر می‌کنید و نیمایی هم وارد می‌کنید و هر دو را با هم به اسم نیمایی می‌فروشید و برای بخش دولتی هم اسنادی جور می‌کنید که نشان دهد فروخته‌اید! حالا آقایان معاونت بیایند بگویند چرا این شرکت‌ها با این سابقه، شریک کار آنها شده‌اند و سرنوشت مطبوعات را به آنها سپرده‌اند.

طبق مصوبه سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده وقتی کالایی با نرخ دولتی وارد می‌شود هیچ نهادی حق ندارد قیمت درب انبار آن کالا را تغییر دهد. در کارگروه چندین بار در این زمینه صحبت کردیم. درصدهایی که به هر دلیلی بر روی قیمت کاغذها و زینک‌های وارداتی اضافه می‌شود تخلف صریح است. باید مصوبه ستاد تنظیم بازار را برای این کار داشته باشند، اما وزارت ارشاد زیر بار این تخلف رفته است. نماینده سازمان تعزیرات در کارگروه هست ولی باز هم صدای کسی در نمی‌آید. نماینده ستاد تنظیم بازار می‌گوید ما مجوزی ندادیم اما این رقم‌ها با تخلف در حال دریافت است. تازه چاپخانه هم برای زینک دریافتی‌اش ۹ درصد ارزش افزوده دریافت می‌کنند و همه هم می‌گویند ما نداریم. یعنی می‌گویند ما زینک دولتی نداریم. در این تخلف بزرگ در حوزه مطبوعات معاونت مطبوعاتی مستقیماً شریک شد و تن به افزایش غیرقانونی قیمت داد. امیدوارم در این موضوع منافعی متوجه آقایان مدیر نباشد زیرا در کارگروه کاغذ با پیگیری نمایندگان صنف مطبوعات مقرر شده بود زینک وارداتی مستقیم به مدیران رسانه‌ها فروخته شود و این زینک‌ها به چاپخانه معرفی شده توسط ناشر تحویل گردد اما به اصرار اداره کل مطبوعات داخلی توزیع زینک‌ها شکل دیگری به خود گرفت.

تخلف ۴۰ میلیارد تومانی در واردات کاغذ روزنامه و شائبه حمایت دولتی

در آذر و دی بهمن سال گذشته تقاضاهای زیادی برای واردات کاغذ در کارگروه تصویب شد که متأسفانه به دلایل مختلفی منجر به واردات کاغذ نگردید. در سال جاری مصوبه تخصیص واردات ۴۰ هزار تن کاغذ مطبوعات صادر و قرار بر این شد که کاغذ تخصیصی سال گذشته از سبد امسال کم نشود. علی‌القاعده من مدیر دولتی باید خوشحال شوم و این کار را تسهیل کنم. اما چه اتفاقی رخ داد؟ آن کاغذهایی که بالاتر عرض کردم که پروفرمای آن در شش ماهه دوم سال گذشته در کارگروه مصوب شده بود قبل از ابلاغ دستور رئیس جمهور مبنی بر تغییر گروه وارداتی کاغذ از یک به دو به تخصیص و تأمین ارز در بانک مرکزی رسید و بازرگان قبل از خرداد امسال بار کاغذش به گمرک رسید. در چهار ماه اول امسال وضع کاغذ مطبوعات بسیار بد شد و قیمت‌ها به کیلویی ۲۰ هزار تومان هم رسید. به محض اینکه اعلام شد بازرگانان می‌توانند با ارز نیمایی هم کاغذ وارد کنند، یازده هزار تن از کاغذهای مصوب فوق‌الذکر که با ارز دولتی وارد گمرک شده بودند به کاغذ با ارز نیمایی تبدیل شد. اما چه نیمایی؟ آنها به ازای هر دلار ۴,۲۰۰ تومان پرداخت کرده بودند و گمرک مابه‌التفاوت تا ۴,۸۰۰ تومان برای هر دلار را از آنها گرفت و جنس را ترخیص کرد و آن را با قیمت دلار بیش از ۱۲ هزار تومان در بازار فروختند. یعنی به ازای هر دلار ۳۵۰۰ تومان. مابه‌التفاوت این رقم برای یازده‌هزار تن عدد ۴۰ میلیارد تومان است.

توضیح بیشتر اینکه هر تن کاغذ حدوداً ۸۶۰ دلار تا بندر هزینه دارد و سود بازرگان به علاوه هزینه انتقال ارز به آن اضافه می‌شود. حال این بازرگانان کاغذی که بابت واردات آن هر دلار ۴,۲۰۰ تومان پرداخت کرده بودند و مکلف بودند طبق تعهد محضری به معاونت مطبوعاتی جهت توزیع بین رسانه‌ها تحویل نمایند ۴,۸۰۰ تومان مابعدالتفاوت پرداخت کرده و این کاغذ را به اسم نیمایی در بازار آزاد به فروش رساندند. از ابتدای امسال تا به امروز کمبود کاغذ دولتی کاملاً مشهود است و توجه به این نکته که قیمت ارز نیمایی در اردیبهشت ۱۲,۰۰۰ تومان کمی بیشتر یا کمتر بوده یک اختلاف ۳۵۰۰ تومانی در این بین وجود دارد.

این کاغذها را با خون دل در کارگروه مصوب و جهت تسهیل در واردات آن‌ها تلاش بسیاری صورت گرفته بود. چرا معاونت مطبوعاتی اجازه داد تا این اتفاق بیفتد. چرا یازده‌هزار تن کاغذ دولتی با این وضعیت روبرو شد؟ چه کسی از این افزایش قیمت سود برد؟ چرا همه از این مساله چشم پوشیدند؟ این کار بی‌تدبیری است یا باید اسم دیگری روی آن گذاشت؟ چرا مقام مسئول در معاونت مطبوعاتی در این زمینه هیچ وقت توضیح نداد؟ چرا معاون مطبوعاتی روی آن سکوت کرد؟ چرا اجازه داد مدیرکل برای فروش این کاغذ گران شده تبلیغ کند؟

سربرگ

سربرگ چیست؟

سربرگ ها یا Letter Head  ها ، همان کاغذهایی هستند که برای نگارش نامه های رسمی و سازمانی یا برای اشخاص حقیقی ( اما باز به صورت رسمی ) مورد استفاده قرار می گردند. سربرگ ها یا کاغذهای A4 هستند یا در برخی موارد A5 و به ندرت در سایز دیگری تهیه می گردند.
سربرگ ها از آنجا که دارای نشان رسمی موسسه یا شرکت مربوطه هستند، جزو اوراق رسمی و مهم به حساب می آیند و باید مراقب باشید که این اوراق به دست شخصی که از آن بتواند سوء استفاده نماید، نیفتد.

 نکات مهم در طراحی سربرگ ها

· از نکات مهم در طراحی سربرگ ها این است که سربرگ بهتر است توسط المانهایی که به سلیقه طراح انتخاب می شود (فرم، خط، نوشتار، رنگ و …) حداقل از دو طرف بسته گردد. مهم نیست که این بسته شدن از کدام ضلعهای سربرگ باشد. اما بهتر است برای زیبایی هرچه بیشتر و فاصله گرفتن آن از اوراق یادداشت، حداقل از دو سمت بسته شود.

· فونت های استفاده شده در طراحی سربرگ معمولا بین ۱۰ تا ۱۴ پوینت انتخاب می شود. باید توجه داشته باشید اگر سربرگ شما در کاغذ A5 طراحی میشود، این سایز از فونت را نباید کوچک کنید . بزرگی و کوچکی نوشتار در سربرگ های A4 و A5 با هم تفاوتی نمیکنند.

· سربرگها باید تک زبانه طراحی شوند. استفاده از فونتهای انگلیسی در نوشتار آن ، از حرفه ای بودن سربرگ کاسته و جز اشغال کردن بی مورد کاغذ فایده ای نخواهد داشت. سربرگ های رسمی و اداری یا قطعا به زبان فارسی طراحی می شوند یا تماما به زبان انگلیسی و سربرگ های دوزبانه عملا معنی و مفهومی نخواهند داشت.

· استفاده از نمادهای مذهبی در طراحی سربرگ نیز توصیه نمی گردد. خوبست بدانید استفاده از نمادهای مذهبی در تمامی کارهای گرافیکی در تمام دنیا غیر مجاز تلقی می شود و آنرا نشان بی احترامی به مذهب می دانند. البته استفاده از کلام بسم الله و بسمه تعالی در سربرگ های ایرانی مجاز می باشد اما غیر حرفه ایست.

· حاشیه سربرگ باید حداقل یک سانتیمتر در نظر گرفته شود و زمینه اصلی سربرگ بهتر است سفید یا رنگ بسیار بسیار ملایم انتخاب شود. زیرا در هنگام کپی سیاه و سفید یا درهنگام فکس ، زمینه تند رنگی یا المانها با رنگ های تند ، بد کیفیت نشان داده میشوند و اگر زمینه از رنگ یا عکس برخوردار باشد ، نوشته های داخل سربرگ یا نامه ، وضوح خود را از دست می دهند. بنابراین در مجموع طراحی سربرگ ، هرچه رنگ های ملایم و تنوع کمتری داشته باشند، بهتر است.

عناصر موجود در سربرگ ها

المانهای موجود در سربرگ ها شامل :

* آرم کمپانی یا شرکت و موسسه مربوطه: جای قرار گیری المانها در اوراق اداری مانند بیشتر کارهای گرافیکی، سلیقه ای است و بسته به نظر شخص طراح دارد، اما در مورد جای قرار گیری آرم ها در سربرگ های اداری در ایران باید بدانید، معمولا در گوشه بالا در سمت راست برگه قرار می گیرد. زیرا گوشه بالا، سمت چپ مخصوص قرار گیری تاریخ و شماره و پیوست های اداری می باشد. اما در سربرگ های غیر اداری ، مثلا برای کمپانی های شخصی، ممکن است طراح بتواند جای قرار گیری آرم را به سلیقه خود تعیین نماید. در مجموع قانون خاصی در این مورد نیست ، اما بهتر است آرم در گوشه بالا ، سمت راست سربرگ قرار بگیرد.

* تاریخ ، شماره نامه، پیوست : که قاعدتا در بالای برگه و معمولا در سمت چپ درج می گردد. فونت به کار رفته در این المان معمولا ۱۰ یا ۱۱ می باشد و بزرگتر یا کوچکتر از آن معمولا جالب نمی باشد. در سربرگ های اداری تاریخ و شماره و پیوست از الزامات عناصر سربرگ می باشد. اما در سربرگ های غیراداری و شخصی بسته به نیاز و سلیقه می تواند پیوست یا شماره حذف گردد.

* عنوان شرکت یا موسسه : که بهتر است در ابتدای سربرگ چاپ گردد تا در وهله اول توسط خواننده دیده شود و تشخیص این که سربرگ متعلق به چه نهاد یا کمپانی می باشد را راحت تر نماید. به غیر از عنوان شرکت گاهی سوتیتری هم در زیر یا ادامه عنوان و نام شرکت آورده میشود. سوتیتر ، توضیحی است در مورد فعالیت شرکت یا کمپانی مربوطه و بهتر است با فونتی ریزتر از عنوان شرکت نوشته شود به گونه ای که عنوان زودتر از سوتیتر دیده شود. فونت استفاده شده درعنوان شرکت سلیقه ای و بسته به نیاز طراحی انتخاب می شود.

* آدرس و نشانی : آدرس و نشانی کامل جهت دسترسی به صاحبان سربرگ ، یکی دیگر از عناصر ضروری در طراحی سربرگ ها می باشد تا چنانچه در مکاتبات رسمی نیازی به ارسال پاسخ یا تماس باشد، دسترسی راحت تر گردد. در بخش آدرس و نشانی ، تلفن، فکس، آدرس پست الکترونیکی و آدرس وب سایت ( درصورت داشتن) باید ثبت گردد تا تمامی راههای تماس با کمپانی مربوطه مقدور باشد.

* فرم ، خط و اشکال: به غیر از المانهای ذکر شده ، استفاده از فرم و خط در طراحی سربرگ مجاز می باشد و شما می توانید از دو یا سه رنگ نیز در این طراحی بهره جویید.

بدرفتاری کاغذ و مقوا, در اثر رفتارهای ماست

در شروع هر چاپ، ممکن است با مشکلاتی مواجه شویم که باعث طولانی شدن مدت زمان کار چاپ می‌شود. تلاش‌های زیادی از طرف سازندگان ماشین‌آلات چاپ انجام گرفته تا این زمان به حداقل برسد؛ تا جایی که آپشن‌های مختلفی را با توجه به درخواست مشتری به ماشین‌آلات اضافه می‌کنند. اگر بخواهیم به نمونه‌ای از آنها اشاره کنیم، می‌توانیم پلیت‌بند اتوماتیک، تنظیم اتوماتیک شیرهای مرکب، تعویض رول بدون توقف ماشین و… را برشماریم.

اگر در مورد کاغذ یا مقوایی که قرار است چاپ شود صحبت کنیم، باید دارای شرایط و ویژگی‌های خاص خود باشد تا در سرعت چاپ تاثیر منفی نگذارد. نمی‌توان هر کاغذ یا مقوایی را وارد دستگاه چاپ کرد. از جمله رایج‌ترین اشکالات کاغذ و مقوا می‌توان به چند مورد زیر اشاره کرد:

– الکتریسیته ساکن اغلب در محیط‌هایی که دارای هوای خشک و گرم هستند، ایجاد می‌شود. به‌طور معمول در قسمت تغذیه دستگاه، وسیله‌ای به نام جرقه‌گیر یا ionize (به معنی یونی کردن)- که بعضی کارگران چاپخانه‌ها به آن گاز گیر هم می‌گویند- تعبیه می‌کنند.

تا قبل از این‌که کاغذ وارد برج چاپ شود، جریان الکتریسیته آن را خنثی می‌کند. اگر قسمت تغذیه، چنین تجهیزاتی نداشته باشد، با زیاد کردن دور نورد آب تا حدودی اشکال برطرف می‌شود. ما در کاغذهای خود کپی (کاربن‌لس) این اشکال را بیشتر می‌بینیم اما اضافه کنم بهتر است هر قدر می‌توانیم از آب کمتری استفاده کنیم تا کیفیت چاپ بالا رود و در مراحل پس از چاپ به مشکلی بر نخوریم.

اما در هوای مرطوب، الکتریسیته ساکن تقریبا در هوای محیط مبادله شده و اثر خود را کمتر نشان می‌دهد، به همین منظور به طور معمول رطوبت نسبی چاپخانه را بین ۴۰ تا ۵۰ درصد در نظر می‌گیرند. در صورت کم بودن رطوبت محیط بهتر است از سیستم رطوبت‌ساز استفاده کنیم. البته رطوبت بیش از حد هم باعث تغییر ابعاد کاغذ و مقوا می‌شود و همچنین اگر فشار سیلندر مناسب نباشد، اندازه کاغذ و مقوا به هم می‌خورد. برای کنترل فشار مناسب، قبل از تغذیه، باید ضخامت کاغذ و مقوا با میکرومتر اندازه‌گیری شود. اندازه‌گیری دقیق از له‌شدن کاغذ و مقوا و کنده‌شدن لایه رویی آن و همچنین مشکلات دیگر (مانند له‌شدن ترام‌ها و خراب شدن زیر‌سازی لاستیک) جلو‌گیری می‌کند.

– پرزدهی کاغذ و مقوا هم وقت زیادی را برای تمیز کردن لاستیک می‌گیرد. پرزدهی کاغذ و مقوا می‌تواند در نتیجه برش کاغذ، قبل از چاپ باشد. به خاطر کند بودن تیغه برش که تیغه مربوطه را باید به موقع عوض کنیم و یا ممکن است جنس کاغذ و مقوا مرغوب نباشد. این پرزدهی تاثیر مستقیمی بر چاپ دارد و جزو مواردی است که مشتری روی آن دست می‌گذارد. با توجه به حساسیت کار ممکن است یک بار ورق‌ها را بدون چاپ به ماشین تغذیه کنند که تا حدودی پرز آنها گرفته شود و یا این‌که خود دستگاه دارای سیستم پرزگیر باشد.

– حجم مرکب بالا و یا سرعت خشک شدن و از طرفی خود کاغذ و یا مقوا تا حدودی در پشت‌زدگی کار نقش بسزایی دارد، با این تفاوت که ما در کاغذ تحریر با ضریب نفوذ مرکب بیشتر نسبت به کاغذ و مقوای گلاسه روبرو هستیم که با دستگاه دنسیتومتر می‌توان ضخامت مرکب را اندازه‌گیری کرد، در صورتی که با سطح بیشتری از مرکب مواجه باشیم از خشک کن استفاده می‌کنیم ممکن است کار پشت و رو باشد و با مشکلات زیادی روبرو شویم، به خصوص در کاغذ و مقوای گلاسه. از طرفی چسبندگی زیاد مرکب هم باعث خارج شدن ورق چاپی از پنجه سیلندر چاپ و یا جداشدن الیاف ورق چاپی و چسبیدن آن به لاستیک چاپ می‌شود. ( لایه رویی کاغذ کنده می‌شود). در بین مرکب‌ها، مرکب مشکی (Black) دارای بیشترین مقدار چسبندگی و بعد از آن به ترتیب آبی (Cyan)، قرمز (Magenta) و زرد (yellow) است. به‌طور معمول در روزهایی که هوا سرد است، این اشکال زیاد به چشم می‌خورد. با اضافه کردن یک مقدار ضد چسب، این اشکال بر طرف می‌شود، ولی بهتر است دما و رطوبت محیط را در یک اندازه ثابت نگه داریم.

اشکالات مربوط به اثر مرکب و آب روی کاغذ، موارد متنوعی را شامل می‌شود که در اینجا تنها به یکی از آنها اشاره شد.

● توصیه‌ها

در منابع علمی و تخصصی، توصیه‌های دقیقی در مورد رفع اشکالات چاپی و نیز اقدامات پیشگیرانه در بروز مشکلات کاغذ و مقوا ارایه شده است. در اینجا به یک مورد مهم و ساده اشاره می‌شود:

کاغذ و مقوا، درست هنگام استفاده از لفافه‌ها خارج شود تا این‌که رطوبت خود را از دست نداده باشد و تا حد ممکن از یک خرید و از یک مارک باشد. در ماشین‌های تک رنگ و یا دو رنگ، در صورت چاپ کاغذ و مقوا به صورت ۴ رنگ و یا بیشتر، تا حد امکان، چاپ رنگ‌های بعدی به روز بعد حواله داده نشود، زیرا احتمال دارد با اشکال ریجستری (روی هم خوردن رنگ‌ها) مواجه شویم. به هنگام دسته‌کردن کاغذ و مقوا، کناره‌های آنها کج و یا لوله نشود، زیرا در آن صورت در ماشین به خوبی تغذیه نخواهد شد و توقف‌های متعددی را موجب می‌شود. بعضی از کاغذ‌ها باید در شرایط توصیه شده استفاده شوند. (مانند پشت چسب‌دارها.)

مهد صنعت چاپ ایران در گیرودار کمبود و گرانی کاغذ

تبریز – ایرنا – این روزها چاپخانه‌های تبریز به عنوان مهد صنعت چاپ ایران با مشکل کمبود و افزایش قیمت کاغذ دست و پنجه نرم می کنند و به حرکت در آوردن دوباره چرخ این صنعت نیازمند توجه بیش از پیش مسئولان و دست اندرکاران است.

به گواه نوشته های تاریخی، نخستین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی ۲۰۲ سال قبل توسط میرزا زین العابدین تبریزی در تبریز دایر شد و اولین کتاب منتشر شده توسط این چاپخانه رساله «جهادیه» میرزاعیسی خان قائم مقام بود و با توجه به اینکه در آن زمان هنوز واژه چاپ متداول نشده بود، آن را باسمه‌خانه، بصمه‌خانه، مطبعه، دارالطباعه و دارالطبع می‌نامیدند.

اصطلاحات باسمه و باسمه خانه به ترتیب به معنای چاپ و چاپخانه از طریق آذربایجان و تبریز از ۱۲۳۳ قمری با تاسیس مطبعه سربی رواج یافت و تا مرگ عباس میرزا در سال ۱۲۴۹ دایر بود تا این‌که چاپ سنگی جای آن را گرفت و نخستین کتاب چاپ سنگی در ایران نیز قرآن چاپ دارالطبعه دارالسلطنه تبریز در سال ۴۹-۱۲۴۸ هجری قمری مصادف با ۳۳-۱۸۳۲ میلادی است.

آذربایجان شرقی و تبریز به عنوان خاستگاه صنعت چاپ در ایران با برخورداری از پیشینه درخشان در صنعت چاپ کشور و داشتن نخستین چاپخانه و چاپخانه‌های تاریخی هم اکنون براساس آخرین آمار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، دارای ۳۶۷ واحد چاپی است که این واحدها در بحبوحه کمبود و گرانی کاغذ از رونق بازمانده و مشکلات عدیده ای دامن آن ها را گرفته است.

افزایش قیمت کاغذ، زینک و سایر اقلام مورد نیاز صنعت چاپ در ۶، ۷ ماه گذشته موجب شده تا نشریات و مطبوعات کاغذی از میزان سفارشات خود به چاپخانه ها بکاهند و در صورت ضرورت نیز تعداد صفحات خود را کمتر کرده اند و این روند نیز بر فعالیت چاپخانه ها حتی میزان اشتغال و درآمد آن ها تاثیر منفی گذاشته است.

مدیر مجتمع چاپ مهدآزادی و عضو اتحادیه چاپخانه داران آذربایجان شرقی می گوید: اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران و به تبع آن گران شدن کاغذ مشکلات زیادی بر چاپخانه های استان تحمیل کرده است.

شهرزاد پیمان، با بیان اینکه افزایش قیمت کاغذ صنعت چاپ را از رونق انداخته است، می افزاید: رونق صنعت چاپ در دهه های قبل امکان انجام برنامه های توسعه ای و استفاده از فناوری های جدید را برای چاپخانه ها فراهم می کرد ولی با رکود بازار این صنعت، این امکان از چاپخانه ها گرفته شده است.

وی اعمال مالیات و ارزش افزوده بر چاپخانه ها را از دیگر مشکلات این صنعت اعلام و اظهار می کند: تصمیم های آنی و لحظه ای دولت، استفاده نکردن از تجربیات متخصصان این صنعت، راه اندازی دولت الکترونیک و سوق یافتن روزنامه ها و نشریات به سمت دیجیتالی و مجازی از دیگر عوامل رکود بازار صنعت چاپ کاغذی است.

مدیر مجتمع چاپ مهدآزادی با اشاره به اینکه حدود ۷۰ سال است که به صورت خانوادگی در این صنعت فعالیت داریم، یادآوری می کند: در زمان کنونی نسل جدید برای ورود به این صنعت علاقه ای نشان نمی دهد و برای ایجاد انگیزه در آن ها باید دولت حمایت و تشویق های لازم از این صنعت انجام دهد.

پیمان، با اشاره به سوء استفاده برخی افراد از وضعیت گرانی کاغذ ادامه می دهد: موضوع احتکار کاغذ در این صنعت درست نیست، چراکه کاغذ باید انبار و به تدریج وارد بازار شود و دستگاه های نظارتی باید در این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ کنند.

وی با بیان اینکه واردات کاغذ با مشکل مواجه شده است، می گوید: در زمان کنونی کسی علاقه ای برای سرمایه گذاری در این صنعت ندارد و توان و رمق سرمایه گذاران این حوزه نیز از بین رفته است.

عضو اتحادیه چاپخانه داران آذربایجان شرقی اضافه می کند: چاپخانه مهدآزادی اختصاص به چاپ روزنامه و نشریات زیرمجموعه مهدآزادی دارد و هم اکنون حدود ۲۰ نفر در آن اشتغال دارند در حالی که در سال های گذشته تعداد شاغلان در آن حداقل ۲ برابر بود.

پیمان، ادامه می دهد: پیش از افزایش قیمت کاغذ، روزنامه مهدآزادی در ۱۲ صفحه و به صورت رنگی چاپ می شد که پس از گرانی کاغذ تعداد صفحات روزنامه به ۸ صفحه کاهش یافته است.

مدیر چاپخانه جام جم در تبریز نیز می گوید: گرانی کاغذ فعالیت چاپخانه ها را تحت تاثیر قرار داده و موجب تعطیلی یا نیمه تعطیلی برخی از آن ها شده و برخی از مدیران چاپخانه ها را وادار به کاستن از نیروهای خود کرده است.

بهمن راهری، با بیان اینکه این چاپخانه مختص چاپ رول روزنامه است، می افزاید: این چاپخانه قابلیت چاپ همزمان و پشت رو ۸ صفحه روزنامه به صورت رنگی را دارد که در ماه های اخیر با کاهش تیراژ روزنامه ها، فعالیت این چاپخانه نیز کمتر شده است.

وی اظهار می دارد: قبل از گرانی کاغذ این چاپخانه به صورت ۲ نوبته با ۲۴ پرسنل فعالیت می کرد که پس از افزایش قیمت کاغذ و کاهش میزان تیراژ روزنامه ها و نشریات هم اکنون تعطیل شده و پرسنل آن بیکار شده اند.

مدیر چاپخانه جام جم با اشاره به اینکه این چاپخانه تنها چاپخانه رول روزنامه در شمالغرب کشور است، یادآوری می کند: تا سال گذشته در این چاپخانه سهمیه روزنامه های جام جم، ایران، همشهری استان های آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و اردبیل و ۵۰ درصد از نشریات محلی چاپ می شد که با افزایش قیمت کاغذ، کاهش شدید تیراژ این روزنامه ها و چاپ آن ها در تهران فعالیت این چاپخانه به تعطیلی کشیده شد.

راهری، ادامه می دهد: افزایش شدید قیمت سایر اقلام صنعت چاپ مانند لیتوگرافی، مرکب و زینک و قطع سهمیه روزنامه های چاپی استان تاثیر زیادی بر فعالیت چاپخانه ها گذاشته است و خیلی از آن ها به صورت نیمه تعطیل کار می کنند.

وی با بیان اینکه چاپخانه جام جم فعالیت خود را به صورت مجتمع از فروردین ۸۲ آغاز کرده و پس از ۱۶ سال در فروردین ۹۸ به تعطیلی کشیده شد، می گوید: مسئولان ذیربط در حوزه چاپ و نشر باید با اتخاذ تدابیر لازم مشکل تامین کاغذ نشریات و چاپخانه ها را حل کنند تا چاپخانه های تعطیل شده یا نیمه تعطیل فعالیت خود را از سربگیرند.

معاون فرهنگی و رسانه ای مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز می گوید: افزایش قیمت کاغذ بر بخش انتشارات و مطبوعات و میزان تولید آن ها تاثیر منفی گذاشته است و نشریات و روزنامه ها از تیراژ و صفحات خود کاسته اند.

وحید حسین زاده، می افزاید: افزایش قیمت کاغذ، زینک و سایر اقلام مورد نیاز صنعت چاپ میزان تقاضای مشتریان این صنعت را کاهش داده است و در نتیجه بر میزان اشتغال و نیروهای فعال چاپخانه ها تاثیر گذار شده است.

وی یادآوری می کند: دولت با تزریق یارانه، توزیع کاغذ یارانه ای با ارز دولتی و ارایه آگهی های دولتی به نشریات و مطبوعات تلاش می کند رونق را به حوزه صنعت چاپ برگرداند.

حسین زاده، با اشاره به اینکه فعالان این حوزه به صورت زنجیر وار به هم مرتبط هستند، ادامه می دهد: در صورت کاهش قیمت کاغذ حوزه های مرتبط با این صنعت نیز فعال می شود.

وی می گوید: آذربایجان شرقی و تبریز دارای پیشینه غنی تاریخی در صنعت چاپ و نشر بوده و هم اکنون براساس آخرین آمار ۳۶۷ واحد چاپی در استان وجود دارد.

بعصی کاربردهای نانو مواد در صنعت کاغذ

بعصی کاربردهای نانو مواد در صنعت کاغذ

علوم و فناوری‌نانو موجب تحول در علم مواد شده و توسعه گستره‌ای از مواد جدید و بهبود یافته به‌وسیله نانوساختارها را به دنبال دارد. این پیشرفت‌ها برای صنعت کاغذ می‌تواند از اهمیت حیاتی برخوردار باشد.
با کاهش ابعاد نانومواد به پایین‌تر از طول بحرانی، رفتارهای کاملاً متفاوتی از آنها مشاهده می‌شود.
استفاده از خواص مواد در مقیاس نانو، امکان ساخت مواد و ابزار با کارآیی و خواصی که دسترسی به آنها قبلاً ممکن نبوده است را فراهم می‌سازد.
نانوساختارها در اشکال مختلفی از جمله پوشش، پودر، کامپوزیت و دیگر شکل‌ها باعث ایجاد تحول در شماری از بخش‌های صنعتی از جمله موارد زیر می‌شوند:
پوشش‌ها و رنگ؛
حفاظت در برابر خوردگی؛
حفاظت زیست‌محیطی؛
چسب و پلیمرهای رسانا؛
دارورسانی؛
مواد زیست‌سازگار؛
حفاظ‌های کارکردی؛
سطوح هوشمند خود تمیزکننده؛
چاپ کارکردی؛
مخابرات نوری؛
جوهر و کاغذهای الکترونیکی؛
منابع انرژی قابل حمل؛
تصفیه آب؛

نانو مواد شامل موارد زیر هستند:

خوشه‌های اتمی (نقاط کوانتومی، ماکرومولکول‌های معدنی، نقاط نانومتری)؛
گلوله‌هایی با ابعاد کمتر از ۱۰۰ نانومتر (مواد نانوبلوری، نانوفازی و نانوساختاری)؛
الیافی با قطر کمتر از ۱۰۰ نانومتر (نانومیله‌ها، نانوصفحه‌ها، نانولوله‌ها، نانوالیاف و سیم‌های کوانتومی)؛
فیلم‌هایی با ضخامت کمتر از ۱۰۰ نانومتر؛
نانوحفره‌ها؛
نانوکامپوزیت‌ها

ترکیب نانومواد می‌تواند شامل هر عنصر طبیعی باشد که مهمترین آن عبارتند از:
سیلیکات‌ها، ‌ کاربیدها، ‌ نیتریدها، اکسیدها، بوریدها، ‌ سلنیدها، تلوریدها، ‌ سولفیدها، ‌ هالیدها، آلیاژها، ‌ فلزها و پلیمرهای آلی

هم‌اکنون فناوری نانوذرات در حال تأثیرگذاری بر تعدادی از محصولات و خدمات، ‌ از جمله صنعت کاغذ است. پیشرفت‌های اخیر موجب کاهش نیاز به مواد برای ساخت محصولات و افزایش کارآیی سوخت در خودروها و هواپیماها شده است. همچنین کنترل ساختار مواد در مقیاس نانو در بهبود کارآیی مواد مغناطیسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این روند موجب افزایش کارآیی موتورها و ژنراتورهای الکتریکی خواهد شد. دیگر انواع مواد، ‌ به خصوص آنهایی که در باتری‌ها و پیل‌های سوختی به کار می‌روند نیز به روش‌های مشابهی در حال بهبود و ترقی هستند و نتیجه این‌تلاش‌ها به صورت منابع تولید نیروی سبک و قابل حمل در تلفن‌های همراه، رایانه‌های کیفی و موارد دیگر دیده می‌شود. در زمینه‌ کنترل خواص سطحی مواد در منسوجات، رنگ‌ها و پوشش‌ها نیز‌ خواصی همچون قابلیت نفوذ هوا در مواد، ضدآب و ضد لک بودن لباس‌ها و فرش‌ها دیده می‌شود.
نانوذرات، به علت سطح ویژه بسیار بالا کاتالیست‌های بسیار فعالی هستند و به منظور بهبود خواص و تنوع پلاستیک‌ها، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. نیز در کلوئیدها و در صفحات خورشیدی، جوهر چاپگرها و رنگ‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

رنگدانه برای جوهر

پیشرفت‌های اخیر در فناوری‌نانو، ‌ در حال ایجاد فرصت‌های جدیدی است که از سوی سازندگان و مصرف‌کنندگان جوهر مورد توجه قرار گرفته است تا خواص و کارآیی جوهرها را افزایش دهد.
به عنوان مثال BASF تخمین می‌زند که این دسته از محصولات فناوری‌نانو ده درصد از فروش اخیرشان را شامل ‌شود. یکی از محصولات فناوری‌نانو در این عرصه، رنگدانه‌های نانومتری است که شامل دی‌اکسید تیتانیوم است و ظرفیت بالایی در جذب نور دارد.
هم‌اکنون محققان در تلاشند تا با استفاده از نانومواد و بدون استفاده از رنگدانه‌های متعارف، ‌ به رنگ‌های متفاوت دست یابند.
این رنگ‌ها که با توزیع نانوذرات هم اندازه ایجاد می‌شوند، ‌ درست به همان شکلی که رنگ بخش‌های مختلف بال پروانه‌ها با هم تفاوت می‌کند، می‌باشند.
همچنین محققان در حال توسعه پلیمرهای چندشاخه (hyperbranched) از پلی‌یورتان‌ها هستند تا از این طریق مشکلات چاپگرهای استفاده‌کننده از سیستم‌های جوهر متفاوت برای چاپ بر روی پلیمرهای قطبی مثل پلی‌استر و پلی‌آمید، نیز پلاستیک‌های غیرقطبی مثل پلی‌اتیلن و پلی پروپیلن را حل نمایند. تعداد بسیار فراوان گروه‌های عاملی بر روی پلیمرهای چند شاخه، گروه‌های پیوندی کافی برای اتصال جوهر به نقاط چسبنده بر سطح پلیمر را ایجاد می‌کند.
چاپگرهای جوهرافشان، ‌ زمینه‌دیگری برای کاربرد فناوری نانوذرات هستند. برای مثال، ‌ شرکت دیگوسا (Degussa) از فناوری نانوذرات خود به منظور توسعه محدوده‌ای از رنگدانه‌های کوچک استفاده کرده است تا پایداری رنگ بر روی سطوح را افزایش دهد. چندی پیش شرکت بزرگ Nano Products در آمریکا نیز خبر از راه‌اندازی خطوط تولید جدید با استفاده از نانوذرات ™PureNano به عنوان جوهر را داده است. ترکیبات، ‌ رنگدانه‌ها و پوشش‌های دی‌الکتریک، هادی و مغناطیسی، نمونه‌هایی از جوهر و فازهای پراکنده نانومتری هستند.

سیستم‌های نگهداری

صنعت کاغذ، سال‌های زیادی است که از اصول علوم و فناوری‌نانو به‌ویژه در زمینه شیمی‌ تَر، برای توسعه سیستم‌های نگهداری بهره گرفته است. یک سیستم نانوذره اولیه -که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد- یک نانوذره آنیونی (سیلیکای کلوئیدی) و نشاسته کاتیونی را با هم ترکیب می‌کرد. نسل بعدی این سیستم که در سال ۱۹۹۲ به‌وجود آمد شامل ذرات سیلیکای ساختاری با طراحی خاص است که به منظور ترکیب با پلی‌اکریلامید کاتیونی (C-PAM) سنتزی به‌وجود آمده‌اند و مشخص شده است که ساختار بسیار مرتب این نانوذرات موجب واکنش بسیار بهتر آنها با C-PAM می‌شود. کره‌های سیلیکا در نانوذره ساختاری، ‌ پیوندهای کوالانسی بسیار قوی سیلوکسان را به وجود می‌آورند که تنش‌های‌ ماشین نمی‌توانند به‌راحتی آنها را بشکنند.
در سال ۲۰۰۰ شرکت Eka Chemicals سیستم Compozil Select را ارائه کرد، که یک سیستم نانوذره‌ای مبتنی بر مولکول‌های کلوئیدی سیلیکای آنیونی و ترکیبات پلیمری کاتیونی مثل صمغ، گوار، پلی‌اکریلامیدها، ‌ نشاسته کاتیونی و آشغال‌گیرهای آنیونی است. مولکول‌های بسیار کوچک، سطح ویژه و دانستیه بار بسیار بالایی ایجاد می‌کنند. این خواص کلیدی موجب بهبود لخته‌شدن و بهبود سیستم نگهدارنده می‌شوند.
پوشش‌ها
پوشش‌‌ها یکی از نانومواد بسیار مهم هستند، که در موارد بسیاری، ‌ از پوشش‌های مقاوم نسبت به خش در شیشه‌ها گرفته تا وسایل خود تمیز کن کاربرد دارند. یک نمونه از این موارد، پوشش کامپوزیت نانوسرامیکی از جنس آلومینا و تیتانیا با نام تجاری Nanox2613 است که شرکت Inframat آن‌را ساخته است.
دوام این نانوسرامیک آلومینا/تیتانیا در مقایسه با مشابه سرامیکی، بین چهار تا شش برابر است و در عین حال، فاکتور سختی آن نیز دو برابر بیشتر از نوع غیر نانومتری است. علی‌رغم قیمت بالای این محصول (۳۰ تا۵۰ دلار به ازای هر پوند) استفاده از آن از نظر اقتصادی به صرفه است.
به عنوان مثال، نیروی دریایی آمریکا اکنون با استفاده از پوشش نانوساختاری در موارد زیادی از جمله شیرهای ورود و خروج هوا در زیردریایی‌ها حدود ۴۰۰ هزار دلار در هر کشتی و به طور تقریبی ۲۰ میلیون دلار در ده سال آینده صرفه‌جویی خواهد کرد.
Nanox به عنوان یکی از پوشش‌های مناسب برای تانک‌های شنی، شفت‌های پریسکوپ، شیرها و بسیاری از ادوات مورد استفاده در محیط‌های دریایی ارزیابی می‌شود. یکی از شرکت‌های معدنی که نیکل و کبالت را از سنگ‌های معدنی به دست می‌آورد، از پوشش Nanox در شیرهای موسوم به ball valve استفاده کرده است. چنین شیرهایی باید در مقابل عبور دوغابی از سنگ‌ریزه در محیط بسیار اسیدی و فشار بالا مقاومت کنند. شیرهای معمولی در چنین شرایطی فقط چند ساعت پس از جلادهی دوام می‌آورند، ‌ در حالی که دوره کار شیرهای پوشش‌دار به دو روز می‌رسد.
Nanox در صنعت خودروسازی نیز در مواردی همچون سیستم اگزوز مورد آزمایش قرار گرفته است. شرکت‌های نفت و گاز نیز در حال ارزیابی این پوشش برای پمپ‌های چرخشی هستند.
دیگر کاربردهای پیشنهاد شده برای Nanox ،صنایع چاپ و کاغذسازی می‌باشد.

به کاغذ ارز ۴۲۰۰ تومانی ندهید!

بحران کمبود کاغذ از اواسط پاییز سال ۹۶ آغاز و باعث ایجاد نگرانی‌هایی در میان مطبوعاتی‌ها و همچنین اعتراض‌هایی از سوی مدیران مسوول رسانه‌ها شد؛ در این بین اعلام خبر تخصیص ارز ۴۲۰۰ به کاغذ نشر و مطبوعات در اواخر اردیبهشت ماه به نظر می‌رسید راه‌حلی برای این مشکل باشد اما پیگیری‌های خبرنگار ایسنا پس از گذشت بیش از دو ماه از انتشار این خبر، حاکی از این است که مطبوعات ما همچنان با مشکل کمبود کاغذ دست و پنجه نرم می‌کنند.

ایسنا در یک گزارش با عنوان آه و ناله که خودمان بلدیم، کاری کنید! و همچنین گفت‌وگوهایی مجزا با مدیران مسوول روزنامه‌های همشهری و ابتکار وضعیت کاغذ را پس از اعلام خبر تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی جویا شده بود.

در ادامه نظرات اسماعیل رمضانی ـ مدیرمسئول روزنامه شهروند ـ را می‌خوانید او در نظری متفاوت با برخی همکارانش بر این باور است که اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کاغذ نادرست است چراکه به مرور رانت و فساد ایجاد می‌کند.

رمضانی درباره وضعیت حال حاضر کاغذ مطبوعات چنین اظهار می‌کند: مشکلات امروز کاغذ ما به عنوان رسانه دولتی مثل مابقی روزنامه‌هاست. ممکن است رسانه‌های خصوصی پول نداشته باشند اما ما به هر حال حداقل‌های مالی داریم که امکان تأمین هست اما در شرایطی که کاغذ نباشد هیچ فرقی نمی‌کند که شما پول داشته باشید یا نه؟ در هر حالت کاغذ نیست. در حال حاضر نیز وضعیت شبیه به همین است. برای اینکه در یک بازه زمانی حدوداً سه ـ چهار ماهه اصلاً کاغذ ثبت، سفارش و وارد نشده است و هنوز خبری از ورود اولین کاغذهایی که برای ارز ۴۲۰۰ تومانی در شش ماه اول سفارش داده شده است، نیست و احتمالاً یک ماه آینده این اتفاق می‌افتد؛ درست است ما نسبت به روزنامه‌های خصوصی در وضعیت بهتری قرار داریم ولی وقتی کاغذ نباشد، هیچ تفاوتی بین ما و آنها در قصه وجود ندارد.

مدیرمسوول روزنامه شهروند با بیان اینکه از لحاظ قانونی هم نمی‌توان از بازار آزاد کاغذ خرید در این زمینه به ایسنا می‌گوید: کاغذی که مجموعه ارشاد به ما سهمیه می‌دهد، عملاً چندان کفاف مصرف روزانه ما را نمی‌دهد.

رمضانی با اعتقاد بر اینکه تخصیص کاغذ با ارز ۴۲۰۰ تومانی از اساس غلط است، تصریح می‌کند: همانگونه که ارز ۴۲۰۰ تومانی برای بقیه کالاها رانت ایجاد می‌کند برای کاغذ هم همین اتفاق خواهد افتاد. ما به دوستان بارها گفته‌ایم که به دلیل اینکه این رانت از بین برود و همه چیز در کاسه رقابتی خودش قرار بگیرد، باید کلاً ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای این ماجرا برداریم؛ چرا که این خود سرمنشأ فساد، رانت و گرفتاری و مشکلاتی است که در عرصه کاغذ است و تا وقتی که این ماجرا ادامه پیدا کند همین آش و همین کاسه است. اینکه ما محتاج یک سری سهمیه‌ها باشیم که همه هم ناراضی خواهند بود.

مدیرمسوول شهروند با بیان اینکه تصمیمات گرفته شده تصمیمات بدی نیست اما هنوز عملی نشده است یادآور می‌شود: یکی از دلایل اینکه تصمیمات هنوز روی کاغذ است، این است که اینگونه نیست که به محض تصمیم برای خرید کاغذ، ماه بعد آن را وارد کنید. کاغذ پروتکلی دارد. شما باید ابتدا آن را سفارش دهید و دو ماه دیگر به شما تحویل می‌دهند. آن هم از فلان کارخانه در جایی از روسیه؛ بعد باید آن را سوار کشتی کنی، گمرک بیاوری، از گمرک آزاد شود به تهران برسد و سپس حمل و نقل آن و مسائل دیگر مطرح است. اینها مسائلی نیست که همین حالا تصمیم بگیرید و فردا حل شود؛ بنابراین تصمیماتی که گرفته شده است تصمیمات بدی نیست اما اینکه این تصمیم منجر به این شود که یک رُل کاغذ بیاید در چاپخانه که روزنامه من چاپ شود قاعدتاً زمان می‌برد که زمان آن هم هنوز فرا نرسیده است.

رمضانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه وضعیت کاغذ منجر به این می‌شود که روزنامه‌ها در زمینه تأثیرگذاری بر مخاطب و ضریب نفوذ، دچار مشکل شوند، چنین می‌گوید: وقتی نتوانیم تیراژمان را بالا ببریم عملاً تولیدی که می‌کنیم فایده ندارد اما به هر حال سعی کرده‌ایم در این فضا خودمان را نگهداریم تا ببینیم که در آینده چه می‌شود.

وی در پایان پیشنهاد می کند: وزارت ارشاد از این فرآیندها خودش را بیرون بیاورد و نظارت کند منتهی تصدی‌گری نکند. همانگونه که با بقیه کالاها رفتار می‌شود با کاغذ هم رفتار کنند. قاعدتاً این به مذاق بخش خصوصی خوش نمی‌آید؛ چرا که منجر به افزایش قیمت رسمی کاغذ خواهد شد. قیمت رسمی کاغذ در حال حاضر باید ۵,۱۵۰ تومان باشد اما در بازار آزاد تا حدود ۱۸ هزار تومان هم می‌رسد. قاعدتاً اگر شما ارز ۴,۲۰۰ تومان را بردارید، قیمت کاغذ افزایش پیدا می‌کند اما در نهایت همه چیز شفاف می‌شود. به بخش خصوصی با افزایش قیمت رسمی کاغذ فشار وارد می‌شود اما دولت هم به هیچ عنوان این وضعیت با ارز ۴,۲۰۰ تومان را نمی‌تواند ادامه دهد و اگر ادامه دهد رانت ایجاد می‌کند، حاشیه سود ایجاد می‌کند و محیط را مساعد می‌کند برای اینکه چنین اتفاقاتی بیفتد.

مشخصات کاغذ چاپی

مشخصات کاغذ چاپی از نظر کمیت و کیفیت :

کاغذی که در بازار به فروش گذاشه می­شود یا به صورت لوله­ای است که به نام کاغذ بویینی معروف است ،‌و یا به صورت برگ­های مربع مستطیل به ابعاد مختلف موجود است. واحد شمارش کاغذ هنگام خرید و فروش بند است و هر بند ۵۰۰ برگ است .

در کارخانه­های کاغذسازی ،‌کاغذهای مختلفی جهت استفاده­های گوناگون تهیه می­شود که انواع آن عبارتند از کاغذهای : تحریر ، کاغذهای مخصوص کتابچه­ها و رمان­ها و روزنامه­ها ،‌کاغذهای مخصوص چاپ ، کاغذهای مخصوص چاپ نقشه ، لفاف و بسته بندی ،کاغذ خشک کن، کاغذ رسم و نقاشی ، کاغذ کالک ،کاغذ مومی،زرورق و غیره و انواع و اقسام پوشه­ها ،‌مقواهای ساده و رنگین به نام،کارتی،برفی ، گلایه و شیشه­ای با ضخامت و جنس مختلف .‌

ابعاد کاغذ :

ماشین کاغذسازی کاغذ را به عرض معینی تهیه می­نماید و این ابعاد تابع شرایط و سیستم خاصی است که مهمترین آنها به سیستم دین (Din) که تقریبا ً در ایران به عنوان استاندارد انتخاب شده است ‌معروف است و اصل کار بر اساس برگ کاغذی به شکل مربع مستطیل است که سطح آن یک متر باشند .

وزن کاغذ :

وزن کاغذ را بر حسب گرم در مترمربع مشخص می­کنند . مثلاً کاغذ ۷۰ گرمی یا ۸۰ گرمی در چاپخانه­ها وزن کاغذ برحسب یک بند کاغذ به کیلوگرم مشخص می­کنند . محاسبه بدین ترتیب است : ابعاد کاغذ در تعداد یک بند (۵۰۰ برگ) در وزن یک مترمربع (۷۰ گرم) ضرب و بر حسب کیلو مشخص می­گردد . مثال : یک بند کاغذ ۷۰ گرمی سه ورقی ۹۰×۶۰ سانتی­متر در حدود ۱۹ کیلوگرم می­شود .

گرم ۱۸۹۰۰= ۵۰۰×۷۰×۹۰×۶۰

خصوصیات فیزیکی :

ضخامت یک برگ کاغذ را باید با وسایل دقیق تعیین کرد . یعنی به وسیله اندازه گرفتن ارتفاع یک بند کاغذ با خط­کش محاسبه و تعیین می­شود . قدرت ، قوه مقاومت و قابلیت­های مختلف کاغذ غالباً به ضخامت آن بستگی دارد .

فرمول : ضخامت کاغذ( بر حسب چند صدم میلیمتر) تقسیم بر وزن آن بر حسب گرم می­باشد . شفافیت کاغذ با دیدن کاغذ در روشنایی مشخص می­شود . به این ترتیب که متن کاغذ یکنواخت باشد . در صنعت چاپ بخصوص چاپ رنگی و چاپ نقشه­ها مهمترین خاصیت فیزیکی که بی­نهایت قابل اهمیت است ،‌تغییر پذیری آن و تعیین اینکه در شرایط مختلف چه تأثیرات و تغییراتی در آن صورت خواهد گرفت ، می­باشد . کاغذ دارای دو جهت کاملاً مختلف است و هر کاغذی از عرض و طول به اندازه مساوی دچار تغییر و تأثیر نمی­شود . علت وجود دو جهت کاملاً مختلف کاغذ نیز بدین ترتیب است ،‌اگر تنه درخت­های متعددی را برای حمل و نقل به رودخانه بریزند ، در صورتی کلیه تنه درختان از طول به هم چسبیده درمسیر رودخانه به حرکت در می­آیند . الیاف و سلولز مانند این تنه های درخت است و میز ماشین کاغذ سازی و نوردهای موجود در روی آن درست عمل رودخانه را انجام می­دهند .

نتیجه :

الیاف سلولزکه بعداً تشکیل کاغذ را می­دهند. به وسیله صابون­های رزینی موجود در خمیر کاغذ از طول به هم می­چسبند و ناچار طول آنها موازی طول میز ماشین کاغذ سازی می­گردد . دو جهت مختلف طول و عرض در کاغذ ایجاد می­شود که یکی جهت ماشین کاغذ (طول) نامیده می­شود و جهتی است که الیاف به همان وضع قرار گرفته و دیگر جهت عکس آن می­باشد که عمود به این ترتیب است : فیبر سلولزی به مقدار زیادی جاذب رطوبت است و در نتیجه این جذب متورم می­شود و این میزان تورم در جهت عرض به مراتب بیشتر از جهت طولی (جهت ماشینی) است . شناسایی کاغذ قبل از چاپ به دو طریق است :

۱-یک قطعه کاغذ کوچک را به شکل دیده بریده در آب می­اندازند . قطر الیاف کاغذ متورم شده و پس از مدتی کاغذ لوله شده و به صورت یک استوانه یا سیلندر کوچک در می­آید . محور این استوانه جهت ماشینی یعنی جهت طولی یا امتداد الیاف کاغذ می­باشد .

۲-یک برگ کاغذ دو قطعه به اندازه هم می­برند و این دو قطعه هم اندازه را از دو جهت مختلف روی هم قرار می­دهند . بعد یک ضلع آنها را با دو انگشت به طریقی در دست می­گیدند که بقیه آن تاب بخورد و لنگر بردارد . اگر این دو برگ روی هم افتاده را پشت و رو کنیم . در هر حالتی به صورت خاصی تاب برخواهد داشت و یک مرتبه هر دو کاغذ به همدیگر چسبیده و در مرتبه دیگر هر دو کاغذ از همدیگر فاصله می­گیرند .

خصوصیات شیمیایی :

یک صفحه کوچک کاغذ را به صورت دقیق وزن می­کنند و سپس آن را در بخاری مخصوص قرار داده و می­سوزانند . در نتیجه کاملاً سلولز خالص کاغذ سوخته و از بین خواهد رفت و چیزی که به صورت خاکستر از کاغذ باقی خواهد ماند،‌مواد اضافی آن است . چنین بخاری­ها دارای دستگاه دقیقی نیز هستندکه می­توانند خاکستر موجود را به دقت وزن نمایند .

آزمایش : نوع جنس الیاف سلولز ،‌نیز بدین طریق عمل می­شود که یک قطعه کاغذ را ریش ریش کرده و به وسیله محلول­های شیمیایی آن را رنگ می­کنند و نتیجه حاصل شده را با قرار دادن آن زیر میکروسکوپ به دست آورده . جنس سلولز را می­شناسند و مقاومت خمیر کاغذ را از این نظر که در چه مدتی و زود یا دیرتر زرد خواهد شد نیز می­توان با قراردادن صفحات متعدد کاغذ در زیر نوار بسیار قوی ماورای بنفش در مدت­های معین مشخص کرد . تعیین میزان اسید موجود در کاغذ یعنی یک کاغذ بخصوص اسید دارد یا ندارد ‌می­توان با آزمایش­های ساده معمولی که درباره شناختن مواد اسیددار با استفاده از کاغذ تورنسل در سیمی معمول است ‌انجام داد .

این آزمایش معمولاً در چاپخانه­های مجهز صورت می­گیرد و به آن اهمیت فراوان می­دهند . زیرا عکس­العمل شیمیایی کاغذهای اسیدی پس از چاپ در مقابل بعضی رنگها ، موجب تغییراتی در رنگهای مورد نظرخواهد شد و دقت چاپ را به مقدار زیاد از بین خواهد برد . حتی ممکن است با وجود دقت­های لازم که در تمام مراحل چاپ به عمل آمده است وجود اسید در کاغذ رنگ دلخواه را تغییر دهد ،‌در نتیجه قسمتی از رنگ تصویر چاپ شده با مدل اصلی تطبیق ننماید ، چون کاغذهای اسیدی بعضی از رنگها را پس از چاپ کم­رنگ­تر می­نماید .

خصوصیات مکانیکی کاغذ :

۱. مقاومت به سایش
۲. کاهش مقاومت در برابر رطوبت
۳. مقاومت به مواد چرب
۴. خمش مقوا
۵. مقاومت به جداشدن لایه ها
۶. مقاومت به لایه لایه شدن
۷. لهیدگی
۸. مقاومت در مقابل کشش تا حد گسیختگی
۹. مقاومت به تا خوردن
۱۰. مقاومت سطحی مقوا
۱۱. مقاومت در برابر سوراخ شدن
۱۲. مقاومت در برابر پاره شدن
۱۳. لیسه (نفوذ پذیری کاغذ نسبت به هوا)

انواع کاغذ :

* کاغذ تحریر

عمومی ترین نوع کاغذ در مصرف روزانه است. نسبتاً سبک بوده و کمی هم براق است.

* کاغذ کارتی :

کاربرد این نوع کاغذ در تهیه ی کارتهای اندیکس و دفاترعمومی می باشد.

* کاغذهای مخصوص

کاغذهایی که در دسته بندیهای بالا قرار نمی گیرند، کاغذهای مخصوص نام دارند. این دسته شامل کاغذهای پلاستیکی و هرگونه کاغذ غیرمعمولی می باشند.

* کاغذ ارش

کاغذی است زیبا و سطح آن دانه­دانه است و از خمیر پارچه­ای تشکیل شده است . ظریف و نازک است و برای چاپ با اسلوب حکاکی و ضخیم آن برای تهیه نقشه برجسته به کار برده می­شود .

* کاغذ کوشه مخصوص

بخصوص در مواردی که پس از چاپ مجدداً باید عمل عکسبرداری انجام گیرد و از زمینه سفید و براق آن استفاده می­شود .

* کاغذ بریستول

که در نقشه برداری از آن استفاده می­شود

* کاغذ اینور

که سطح آن از یک قشر آلومینیوم پوشیده شده است .

* کاغذ کالک

که موارد استفاده زیادی دارد،‌ بخصوص در نقشه­ کشی . خود کاغذ دارای انواع مختلف است و خمیر آن از نوعی درخت کاج تهیه می­شود . کاغذهای مخصوص ضخیم که به نام کاغذ دوسیه و کارتن (مقوا) معروف است و با رنگ­های مختلف تهیه می­شود ، و مخصوص جلدگیری جزوه­های کوچک است . در بعضی موارد روی این کاغذها عمل چاپ انجام می­گیرد . و به دو نوع است :

۱-شکننده .

۲-نشکن و به نام پوشه نامیده می­شود .

هر کدام از کاغذهایی را که در بالا تشریح شد می توان با تغییر در روش ساخت، از نظر پوشش، رنگ، بافت و غیره به صورت دلخواه و متنوع تری درآورد. هنگامی که ساخت کاغذ پایان یافت، به صورت ورق بریده و دسته بندی می گردند. بسته بندی کاغذها معمولاً در تعداد پانصد برگی انجام می گیرد.

در بازار مصرف کاغذها را به جنس، گرم، نام کارخانه و یا کشور سازنده اش می شناسند. مانند کاغذ تحریر ژاپنی ۷۰ گرمی و یا گلاسه هلیکا ۱۸۰ گرمی. از انواع کاغذ در ایران می توان به نامهای زیر اشاره نمود :

تحریری، گلاسه (مات و براق)، الوان (دررنگهای متفاوت)، پوستی، کالک فانتزی (بافت دار)، پشت چسب دار، سلفون، سلفون پشت چسب دار و گراف از مقواها.

پشت طوسی – سفید، الوان، کرجی (جعبه شیرینی)، گریز، گلاسه (مات، براق، یکرو)، مقوای پشت چسب دار و ماکت.

کاغذها بر اساس مواد تشکیل دهنده به دو گروه تقسیم می شوند:

الف) کاغذهای حاوی چوب یا کاغذهایی که از تفاله مکانیکی ساخته می شوند که انواع این کاغذها عبارتند از:
ـ کاغذهای چاپ روزنامه که یا کلا از تفاله مکانیکی ساخته می شوند و یا مقدار کمی (حداکثر تا ۱۵ درصد) تفاله شیمیایی تصفیه شده دارند. امروزه به طور روزافزون به جای تفاله مکانیکی از فیبرهای بازیافتی استفاده می شود.
ـ کاغذهای مجله بدون پوشش که در ساخت این کاغذها به طور معمول از ۵۰ درصد تا ۷۰ درصد تفاله مکانیکی، ۱۰ تا ۲۵ درصد تفاله شیمیایی تصفیه شده و همچنین ۱۵ تا ۳۰ درصد سایر مواد افزودنی استفاده می شود.
ـ کاغذهای پوشش دار مجله که حاوی ۴۰ تا ۶۰ درصد تفاله مکانیکی ، ۲۵ تا ۴۰ درصد تفاله خاک اره تصفیه شده و ۲۰ تا ۳۵ درصد مواد پر کننده و رنگ پوششی می باشند.
ب) کاغذهای چاپی بدون چوب (کاغذهای ترم) که به طور عمده از تفاله شیمیایی و کمتر از ۱۰ درصد تفاله مکانیکی ساخته می شوند. انواع این نوع کاغذها عبارتند از:
ـ کاغذهای چاپ بدون پوشش که از ۵۵ تا ۸۰ درصد تفاله تصفیه شده چوب، حداکثر تا ۳۰ درصد تفاله تصفیه شده خاک اره و ۱۰ تا ۳۰ درصد سایر مواد پرکننده ساخته می شوند.
ـ کاغذهای چاپ روکش دار که در این نوع کاغذ ضخامت لایه پوشش به مورد استفاده کاغذ بستگی دارد.

مقواها:
مقواها به طور عمده از تفاله های شیمیایی و مکانیکی و فیبرهای بازیافتی ساخته می شوند و مقوا ها را با توجه به مورد استفاده می توان به ۴ دسته کلی تقسیم نمود:

الف) مواد خام مورد استفاده برای ساخت ورق کارتن بسته بندی که شامل لایه سطحی و لایه موج دار میانی ورق های کارتن می باشند.
ب) مقواهای جعبه که برای ساخت انواع جعبه مقوایی بسته بندی استفاده می شوند و شامل تقسیمات متعدد می باشند.
پ) مقواهای بسته بندی مایعات
ت) مقواهای گرافیکی که در ساخت محصولاتی از قبیل کارت، فایل، پوشه، محافظ و پوشش دهنده ها کاربرد دارند.

ابعاد و گراماژ کاغذ

کاغذ اگر به صورت ورقه باشد به نام بند و اگر متری باشد به نام رول بسته بندی می گردد. تعداد برگها در بند مختلف بوده و بستگی به ضخامت کاغذ دارد. هر بند شامل ۲۵۰،۱۲۵،۱۰۰ و یا ۵۰۰ برگ کاغذ می باشد.

منظور از گرم در کاغذ، وزن یک مترمربع آن می باشد. بنابراین یک برگ کاغذ ۷۰×۱۰۰ گرمی ۴۹ گرم وزن دارد و چون بند آن ۵۰۰ برگی است، وزنی برابر ۵/۲۴ کیلو خواهد داشت.

قطعهای اصلی کاغذ که مورد مصرف بیشتری دارند عبارتست از :

۶۰×۹۰، ۵۶×۸۸، ۷۰×۱۰۰، ۷۴×۹۶، ۷۲×۹۰ و ۷۰×۹۰ که در ایران بیشتر از قطعهای ۷۰×۱۰۰ و ۶۰×۹۰ جهت نشر استفاده می شود. (ابعاد ذکر شده به سانتیمتر می باشند.)

تا و برش

کار هر ورق چاپ شده عموماً به صحّافی ختم می شود. صحّافی شدن هر ورق نیاز به تا کردن مناسب آن دارد. اوراق چاپ شده به تناسب قطع آنها چندین بار و یا به چندین شکل تا می شوند. رایج ترین آنها عبارتند از : ساده، فانوسی، آکاردئونی و کرکره ای. این نوع تاها در جزوه ها، کاتالوگ ها، دفترچه ها و کتابها انجام می گیرد. بعضی از جزوه ها و کاتالوگها، همین تاها، صحّافی آنها محسوب شده و هیچ عمل دیگری برای آنها صورت نمی گیرد. اما در صحّافی دفترچه ها و کتابها ممکن است یک یا چند فرم با منگنه به هم دوخته شوند که به آنها صحّافی مفتولی می گویند. و یا ممکن است چندین فرم به هم دوخته شوند که به آنها صحّافی ته دوخت گفته می شود و یا چندین فرم با هم ته چسب شوند که به نام صحّافی ته چسب خوانده می شوند.

بازیافت کاغذ

در عملیات تولید کاغذ افزودن مواد شیمیایی برای بهبود عملکرد ماشین ضروری است. پرکننده های معدنی ( مانند خاک چینی ، کربنات کلسیم یا پودر تالک ) برای بهبود ماتی و سفیدی کاغذ و خواص سطحی و چاپ پذیری آن اضافه می شود. برای بهبود خواص مقاومتی ، بویژه مقاومت سطحی کاغذ نشاسته مصرف می شود. مواد شیمیایی آهاردهنده ، مواد کاغذ را به تر شدن و رطوبت پذیری افزایش می دهند. برای افزایش بازده تولید ، افزایش سرعت ماشین کاغذ ، کاستن از مقدار کف ، جلوگیری از رشد موجودات ذره بینی و اهداف دیگر ، مواد شیمیایی بهبود فرآیند مصرف می شوند. این افزودنیهای متنوع و متفاوت ، هنگام بازیافت الیاف مشکلاتی به وجود می آورند. علاوه بر این ، در صورت دفن کاغذهای باطله یا سوزاندن آنها ،این مواد مشکلات زیست محیطی نیز بوجود می آورند.

برای تبدیل کاغذ به یک فرآورده نهایی ، مواد شیمیایی دیگری از قبیل چسبها و رزینها نیز مورد نیاز است . این مواد نیز در بازیافت مشکل آفرین هستند. با تغییر و پیشرفت فناوری ، نوع این مواد نیز تغییر یافته است. بعنوان مثال ، تیونرها که در انواع چاپگرها مصرف می شوند ( مانند دستگاه زیراکس و چاپگرلیزری ) و چسبهای گرمایی و فشاری ، مواد جدیدی هستند که در کاغذهای باطله دیده می شوند.

در کاغذهای باطله بسته به نوع مصرف ، ناخالصیهایی از قبیل مواد غذایی ، سنگریزه و شن یا ذرات پلاستیک نیز یافت می شود. در نتیجه ، تغییر وتنوع در کاغذهای باطله زیاد است و فناوری بازیافت باید بر این مشکل بزرگ فایق آید. آثار این تغییر وتنوع ، تاحدی در محصول نهایی نیز آشکار می شود و نوعی بی ثباتی کیفی را در محصول سبب می شود.

پایش ‌وضعیت تولید و‌ صادرات کاغذ و مقوا

۶ هزار و ۴۰۰ واحد صنعتی در کشور در صنایع سلولزی فعالیت می‌کنند که این تعداد ۷ درصد کل صنعت، ۸/۴ درصد از اشتغال صنعتی و ۵ درصد از ارزش افزوده کل صنعت را در بر‌گرفته است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ ​ در سلسله نشست‌های تخصصی پایش صنعت کشور که این هفته با حضور نمایندگانی از انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق، انجمن‎کارفرمایی تولید‌کنندگان پاکتهای کاغذی چند‌لایه سیمان و‌گچ، انجمن کارفرمایی تولید‌کنندگان کاغذ‌های سایز شده واتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران برگزارشد، ضمن تشریح مهمترین چالش‌ها و مشکلات صاحبان این صنایع، راهکار‌های لازم برای بهبود وضعیت تولید این صنعت با تامین مواد اولیه موردنیاز و ایجاد تمهیداتی برای توسعه صادرات در این بخش اتخاذ شد.
فرشاد مقیمی معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت که میزبان این تشکل‌های تخصصی بود، با اشاره به میزان تولید انواع کاغذ در سال گذشته گفت: براساس آمار‌های اعلام شده، میزان تولید انواع کاغذ و مقوا در سال ۹۷ حدود یک میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۹۶ روند افزایشی داشته است.
وی با اشاره به کاهش ۱۸ درصدی واردات و افزایش صادرات ۶۳ درصدی انواع کاغذ و مقوا در سال ۱۳۹۷ و خود کفایی در تامین نیاز کشور در برخی از انواع کاغذ و مقوا‌ها افزود: با توجه به شرایط اقلیمی، توسعه صنعت کاغذ در کشور با محوریت تولید از کاغذ باطله بوده است که با توجه به کمبود کاغذ باطله در کشور و نیاز تولیدکنندگان به این مواد اولیه، واردات ضایعات کاغذ به کشور با رعایت مسائل زیست محیطی با هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست تسهیل خواهد شد.
مقیمی کمبود مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را یکی از مهمترین چالش‌های صنعت کاغذ برشمرد و گفت: افزایش تولید در این صنعت منوط به وجود مواد اولیه مورد نیاز صنعت کاغذ در کشور است وما سعی می‌کنیم با تسریع در تامین مواد اولیه، فضا را برای تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر فراهم کنیم.
معاون امور صنایع وزیر صمت در ادامه با اشاره تدوام نشست‌های تخصصی پایش صنایع تصریح کرد: با برگزاری نشست‌های مستمر با تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی در کشور سعی در نزدیک کردن طیف‌های مختلف صنعت کشور به یکدیگر و ایجاد بستری برای تبادل نیاز‌های صنعتی و توانمندی‌ها داریم.
مقیمی همچنین اشاره‌ای به نمایشگاه فرصت‌های ساخت داخل و رونق تولید‌کرد و گفت: برگزاری این نمایشگاه گام خوبی در راستای بهم رسانی نیاز‌ها و توانمندی‌ها بود و باعث نزدیک شدن بسیاری از صنایع به یکدیگرشد.
وی اضافه کرد: نشست‌های تخصصی پایش نیز در این راستا فرصت مناسبی برای تعامل صنایع مختلف بوده و امکان شناسایی وضعیت صنایع را بیش از پیش فراهم خواهد کرد.
۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور
در حال حاضر سهم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است و حدود ۲۳۰۰ واحد صنعتی در زمینه صنایع کاغذ و فراورده‌های کاغذی دارای مجوز صنعتی هستند.
گفتنی است، در سال گذشته حدود ۱۷۰ هزارتن کاغذ بسته بندی صادر شده است و با رفع موانع واردات کاغذ باطله ضمن تامین نیاز داخلی صنایع کشور این میزان می‌تواند افزایش یابد. علاوه بر این صادرات جعبه کارتن در سال ۱۳۹۷ حدود ۶۰ هزار تن بوده که در مقایسه با سال قبل ۴۱ درصد افزایش داشته است.
همچنین مهمترین مشکل در حوزه کاغذ مربوط به کاغذچاپ، تحریر و روزنامه بوده که با توجه به نقش سایر دستگاه‌ها در سیاست گذاری این صنعت در تلاش هستیم تا با هماهنگی بعمل آمده نسبت به بهبود وضعیت آن اقدام شود.
در این نشست نمایندگان تشکل‌های تخصصی به موضوعاتی نظیر کمبود مواد اولیه و تسریع در تخصیص ارز، رفع موانع صادرات در برخی محصولات کاغذی نظیردفترچه مشق، پاکت و..، محدودیت صادرات سیمان به کشور عراق و اعمال عوارض از سوی کشور مذکور و تاثیر آن در تولید پاکت کاغذی، مشکلات زیست محیطی واردات ضایعات کاغذ به کشور و نیاز صنعتگران به این مواد اولیه و… مطرح و راهکار‌های اجرایی برای برون رفت اتخاذ شد.

سرانه مصرف کاغذ ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است

معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: براساس آمارهای اعلام شده، میزان تولید انواع کاغذ و مقوا در سال ۹۷ حدود یک میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۹۶ روند افزایشی داشته است.

به گزارش ایسنا به نقل از وزارت صنعت، معدن و تجارت، فرشاد مقیمی با اشاره به کاهش ۱۸ درصدی واردات و افزایش صادرات ۶۳ درصدی انواع کاغذ و مقوا در سال ۱۳۹۷ و خودکفایی در تامین نیاز کشور در برخی از انواع کاغذ و مقواها، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط اقلیمی، توسعه صنعت کاغذ در کشور با محوریت تولید از کاغذ باطله بوده است که با توجه به کمبود کاغذ باطله در کشور و نیاز تولیدکنندگان به این مواد اولیه، واردات ضایعات کاغذ به کشور با رعایت مسائل زیست محیطی با هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست تسهیل خواهد شد.

وی کمبود مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را یکی از مهمترین چالش‌های صنعت کاغذ برشمرد و افزود: افزایش تولید در این صنعت منوط به وجود مواد اولیه مورد نیاز صنعت کاغذ در کشور است و ما سعی می‌کنیم با تسریع در تامین مواد اولیه، فضا را برای تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر فراهم کنیم.

۲۲تا ۲۵ کیلوگرم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور

در حال حاضر سهم سرانه مصرف انواع کاغذ و مقوا در کشور ۲۲ تا ۲۵ کیلوگرم است و حدود ۲۳۰۰ واحد صنعتی در زمینه صنایع کاغذ و فرآورده‌های کاغذی دارای مجوز صنعتی هستند.

گفتنی است در سال گذشته حدود ۱۷۰ هزار تن کاغذ بسته‌بندی صادر شده است و با رفع موانع واردات کاغذ باطله، ضمن تامین نیاز داخلی صنایع کشور این میزان می‌تواند افزایش یابد. علاوه بر این صادرات جعبه کارتن در سال ۱۳۹۷ حدود ۶۰ هزار تن بوده که نسبت به سال قبل ۴۱ درصد افزایش داشته است .

۹۵ درصد کاغذ کتب درسی وارداتی است

تهران-ایرنا- معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: بیش از ۹۵ درصد کاغذ مورد نیاز کتاب های درسی از طریق واردات تامین می شود و این موضوع باید تعیین تکلیف شود که به ارز مورد نیاز این بخش دولتی یا نیمایی تعلق می گیرد.

«علی باقرزاده» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا درباره مشکل تامین کاغذ کتاب های درسی اظهارداشت: کتاب های درسی سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ چاپ شده و در انبار کتاب رسانی استان‌ها و شهرستان‌ها نگه داری می شود که از شهریور ماه در مدارس توزیع می شود.

وی افزود: دانش آموزان پایه اول تا هفتم که برای دریافت کتاب درسی به صورت اینترنتی ثبت نام کرده اند، کتاب های خود را در مدارس تحویل می گیرند و مابقی یعنی پایه های هفتم، هشتم و نهم تحصیلی از طریق نمایندگی های توزیع، کتاب های خود را تحویل می گیرند.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه مشکلی برای تامین کتاب های درسی سال تحصیلی پیش رو وجود ندارد، یادآورشد: باید مقدمات کار چاپ کتاب ها برای سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ فراهم شود، بعید می دانم که کاغذ مورد نیاز برای چاپ کتاب های درسی ازطریق کارخانه های داخلی تأمین شود، از این رو باید این نوع کاغذ از سایر کشورها وارد شود.

باقرزاده یادآور شد: دولت تاکید دارد هزینه تمام شده کتاب های درسی برای خانواده ها معقول باشد.

بازیافت کتب درسی نیازمند ورود بخش خصوصی است

وی افزود: استفاده مجدد از کتاب ها موضوع بسیار مهمی است اما در این میان مشکل اصلی فناوری بازیافت کتاب های درسی است.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: صنایع بازیافت تا کنون این امکان را مهیا نکرده اند که کتاب های درسی جمع آوری شده را مورد استفاده مجدد قرار دهد.

باقرزاده تاکید کرد که امکان بازیافت کتاب‌های درسی و جداسازی ۵۰۰ تن جوهر و مرکب مصرف شده در کشور وجود دارد اما باید بخش خصوصی در این حوزه سرمایه گذاری کند تا این فناوری ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: سازمان پژوهش آمادگی دارد تا کتاب های مستعمل دانش آموزان را برای بازیافت جمع آوری کند.

کتاب دفتر کار دانش آموزان است

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در ادامه درباره الکترونیکی شدن کتاب‌های درسی گفت: تمام کتاب های درسی به صورت نسخه الکترونیکی یا پی دی اف بر روی سایت رشد قرار می گیرد و همه دانش آموزان می توانند به آن دسترسی داشته باشند.

باقرزاده تصریح کرد: کتاب جایگاه خاص خود را دارد، در حال حاضر کشورهای توسعه یافته نیز کتاب را از چرخه آموزش خود حذف نکرده اند.

وی با یادآوری اینکه نباید کتاب فیزیکی از برنامه تحصیلی دانش آموزان حذف شود، افزود: کار کتاب های الکترونیکی با جدیت دنبال می شود و در این راه مشکلی هم وجود ندارد اما استفاده تنها از نسخه های دیجیتال با مقدرات موجود در مدارس تناسخ ندارد.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: بسیاری از مناطق تجهیزات اولیه را برای استفاده از کتاب های دیجیتال را ندارند، برای تعاملی کردن کتاب های درسی به صورت یک پی دی اف زمان بسیاری نیاز است.

باقرزاده افزود: در دسترس بودن زیرساخت های فناوری در نقاط مختلف کشور، تفاوت های فرهنگی، مهارت های معلم، روش های مبتنی بر تدریس در کتاب فیزیکی موجود است.

وی ادامه داد: کتاب دفتر کار دانش آموزان است، بسیاری از فعالیت ها باید در داخل کتاب انجام شود از این رو باید کتاب فیزیکی در دسترس دانش آموزان باشد.

معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی همچنین درباره راهکار وزارت آموزش و پرورش برای صرفه جویی در مصرف کاغذ کتب درسی گفت: باید از حجم برخی کتاب ها کاسته شود و کتاب های بدون تغییر را برای سال های آینده جمع آوری کنیم.