قطعا تاکنون در زمان ثبت‌نام یا ورود به برخی از وب‌سایت‌های اینترنتی با بخشی به‌‌نام کپچا یا CAPTCHA روبه‌رو شده‌اید. فرم‌هایی که فعالیت‌های گوناگون از نوشتن اعداد و حروف یک تصویر یا انتخاب تصاویر با سوژه‌های خاص یا حتی یک کلیک ساده روی یک باکس را از شما درخواست می‌کنند. احتمالا تاکنون از خود پرسیده‌اید که کپچا چیست و چگونه باعث افزایش امنیت وب‌سایت می‌شود. به بیان دیگر یک فرم با ظاهری بسیار ساده چگونه انسان و ربات را از هم تشخیص می‌دهد؟

در ادامه‌ی این مطلب زومیت ابتدا مفاهیم پایه‌های کپچا و ساختار آن را شرح می‌دهیم. سپس انواع گوناگون را بررسی می‌کنیم و در نهایت هم به این سؤال پاسخ می‌دهیم که کدهای کپچا چه کاربردی در توسعه‌ی هوش مصنوعی دارند؟

کپچا یا CAPTCHA چه معنایی دارد؟

عبارت CAPTCHA مخفف Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart است. به‌بیان دیگر، کپچا یک آزمایش تورینگ کاملا خودکار محسوب می‌شود که انسان را از کامپیوتر تشخیص می‌دهد. اگر با آزمایش تورینگ، آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب مرتبط با آن را با نام آزمون تورینگ و چالش ارزیابی هوش مصنوعی مطالعه کنید. درنهایت صرف‌نظر از نام‌گذاری و تعریف‌ها، کپچا تشخیص می‌دهد که کاربر وب‌سایت انسان یا ربات اسپم است. کدهای کپچا عموما از ترکیبی از اعداد و حروف استفاده می‌کنند و وابسته به توانایی انسان در تشخیص آن‌ها هستند.

کپچا برای اولین‌بار توسط دانشمندان علوم کامپیوتر در دانشگاه کارنگی ملون در سال ۲۰۰۰ به‌‌کار گرفته شد. اگرچه کپچا باهدف جلوگیری از ربات‌های خودکار توسعه پیدا می‌کند، خود ابزاری خودکار محسوب می‌شود. این کدها نیازمند یک بار برنامه‌ریزی هستند و از آن به‌بعد به‌صورت خودکار، کاربران را در آزمایش‌های تشخیصی از ربات‌ها متمایز می‌کنند.

وب‌سایت‌ها عموما در بخش‌های حساس خود از کپچا استفاده می‌کنند. در برخی موارد دیگر وقتی رفتار کاربر مشکوک و شبیه به ربات شود، کد کپچا فعال خواهد شد. به‌عنوان مثال اگر کاربری یک صفحه‌ی وب را به دفعات مرور کرده یا بیش‌ازحد روی یک لینک کلیک کند، کد کپچا فعال می‌شود.

کپچا چگونه کار می‌کند؟

کپچا در ابتدا برای جلوگیری از نرم‌افزارهای اسپم از نوشتن کامنت‌های متعدد در وب‌سایت‌ها طراحی شدند. از کاربردهای ابتدایی دیگر آن‌ها می‌توان به جلوگیری از خرید بیش‌ازحد یک کالا با استفاده از ربات‌های خریدار اشاره کرد. از مرسوم‌ترین انواع کپچا می‌توان به تصویری اشاره کرد که حروف و اعداد با ساختاری به‌هم‌ریخته در آن دیده می‌شوند. انتخاب تعدادی از تصاویر با تم یکسان نیز از انواع مرسوم کپچا به‌شمار می‌رود. اگر کاربر نتواند آزمون کپچا را به‌درستی انجام دهد، مجددا مجبور به وارد کردن حروف و اعداد یا انتخاب تصاویر خواهد بود. چنین فرم‌هایی عموما در فرم‌های ورود، ثبت‌نام، رأی‌گیری آنلاین و خرید اینترنتی دیده می‌شوند.

ایده‌‌ی اصلی کپچا از آنجا می‌آید که برنامه‌های کامپیوتری مانند بات‌ها توانایی درک و تفسیر حروف به‌هم‌ریخته را ندارند. درحالیکه یک انسان که به‌طور روزمره با حروف و اعداد سروکار دارد، انواع نوشتار و فونت و رنگ آن‌ها را درک می‌کند. درنتیجه انسان‌ها به‌راحتی حروف و اعداد را در تصاویر شناسایی می‌کنند.

احتمالا اولین راهکارهای که برای عبور ربات نرم‌افزاری از فرم کپچا پیشنهاد می‌شود، وارد کردن تعدادی حرف و عدد تصادفی باشد. ربات‌ها نمی‌توانند با این روش از آزمایش کپچا رد شوند، چون با هر بار وارد کردن اشتباه، با فرم جدیدی روبه‌رو می‌شوند که مجددا نیاز به وارد کردن اعداد تصادفی دارد و احتمال را تقریبا به صفر می‌رساند. بااین‌حال هنوز برخی ربات‌ها از کپچا عبور می‌کنند یا مجرمان سایبری با استفاده از «مزارع کلیک» از موانع امنیتی عبور می‌کنند. مزارع کلیک، مکان‌هایی در کشورهای عموما فقیر هستند که هزاران کارگر در آن‌ها وظایفی ساده همچون انجام آزمایش کپچا به‌جای ربات را با هزینه‌ی پایین انجام می‌دهند.

ربات‌‌های پیشرفته می‌توانند با بهره‌گیری از قابلیت‌های یادگیری ماشین، حروف و اعداد به‌هم‌ریخته را شناسایی کنند. درنتیجه کارشناسان امنیت و توسعه، انواع پیشرفته‌تری از کپچا را در وب‌سایت‌ها اجرا می‌کنند. به‌عنوان نمونه‌ می‌توان راهکار گوگل به‌نام reCAPTCHA را نام برد که از تعدادی آزمایش جدیدتر برای متمایز کردن کاربر انسانی و ربات استفاده می‌کند.

reCAPTCHA چیست؟

ری‌کپچا سرویس رایگان گوگل است که با هدف جایگزین کردن کپچا سنتی توسعه یافت. فناوری این نوع از کپچا نیز توسط دانشمندان دانشگاه کارنگی ملون توسعه یافت، اما گوگل آن را در سال ۲۰۰۹ خرید. reCAPTCHA آزمایش‌های پیچیده‌تری را نسبت به کپچا معمولی اجرا می‌کند.

برخی آزمایش‌های reCHAPTCHA مانند کپچا مرسوم از کاربر می‌خواهد تا حروف و اعداد موجود در تصویری را وارد کنند که کامپیوترها به‌آسانی توانایی شناسایی آن‌ها را ندارند. البته reCHAPTCHA برخلاف کپچا از تصاویر واقعی حاوی حروف و اعداد مانند تصاویر آدرس خیابان‌ها، متون استخراج‌شده از کتاب‌های چاپی، متن روزنامه‌های قدیمی و موارد مشابه استفاده می‌کند.

گوگل با گذشت زمان چند نوع گوناگون از reCHAPTCHA را توسعه داد تا به‌مرور وابستگی به شناسایی حروف و اعداد از بین برود. چرا که کامپیوترها روز‌به‌روز پیشرفته‌تر می‌شوند و امکان توسعه‌ی توانایی برای شناسایی حروف و اعداد از میان تصاویر در آن‌ها وجود دارد. اکنون reCHAPTCHA در سه‌نوع در وب‌سایت‌ها استفاده می‌شود:

• تشخیص تصویر
• کادر انتخاب (Checkbox)
• ارزیابی رفتار کاربر عمومی (که نیازی به تعامل با کاربر ندارد)

reCHAPTCHA تشخیص تصویر چگونه کار می‌کند؟

آزمایش reCHAPTCHA در حالت شناسایی تصویر، عموما ۹ یا ۱۶ تصویر مربعی را در کنار یکدیگر به کاربر نمایش می‌دهد. تصاویر در انواع گوناگونی هستند. به‌عنوان مثال ممکن است ۹ تصویر کوچک‌شده از یک عکس بزرگ ببینید یا هر عکس مربعی با دیگری تفاوت داشته باشد. کاربر باید تصاویری که شامل یک سوژه‌ی مشخص و موردنظر آزمایش می‌شود، شناسایی کند. به‌عنوان مثال باید عکس‌هایی که شامل حیوان، درخت، علامت راهنمایی و رانندگی، خودرو یا هر سوژه‌ی دیگری باشد، انتخاب کنید. اگر پاسخ کاربر، با پاسخ اکثریت کاربران دیگری که آزمایش یکسان را گذرانده‌اند، یکسان باشد، آزمایش را با موفقیت پشت سر می‌گذارد.

انتخاب تصاویر شامل یک سوژه‌ی مشخص از میان تصاویری با ساختار تیره و تار برای کامپیوترها آن‌چنان آسان نیست. حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌های هوش مصنوعی نیز چنین توانایی حرفه‌ای ندارند. درنتیجه ربات‌های اسپم نیز نمی‌توانند از آزمایش مذکور به‌راحتی رد شوند. درمقابل، انسان‌ها به‌طور روزمره به دفعات با سوژه‌های موردنظر تعامل دارند و به‌راحتی آن‌ها را از میان تصاویر تشخیص می‌دهند.

reCHAPTCHA کادر انتخابی چگونه کار می‌کند؟

قطعا تاکنون با ساده‌ترین نوع کپچا یعنی کلیک کردن روی کادر «من ربات نیستم (I’m not a robot)» روبه‌رو شده‌اید. در نگاه اول این آزمایش‌ها ساده هستند و از خود می‌پرسیم چگونه کلیک کردن روی یک کادر، انسان و ربات را از هم متمایز می‌کند؟ آزمایش کپچا از نوع کلیک کردن در یک کادر مشخص، تنها محدود به فرایند کلیک کردن نیست، بلکه تمامی رفتارهایی که به کلیک کردن می‌انجامد را بررسی می‌کند.

آزمایش reCHAPTCHA با کلیک در کادر انتخابی، حرکت نشان‌گر ماوس کاربر و نزدیک شدن آن را به کادر انتخاب بررسی می‌کند. حتی دقیق‌ترین حرکت‌های یک کاربر انسانی، با کمی حرکت تصادفی در سطح میکروسکوپی همراه می‌شود. درواقع حرکت‌های ناخودآگاه بسیار ریزی در حرکت ماوس دیده می‌شود که ربات‌ها توانایی تقلید آن را ندارند. درنهایت اگر حرکت ماوس کاربر شامل چنین حرکت‌های ناخودآگاهی باشد، آزمایش آن را کاربر انسانی شناسایی می‌شود. reCHAPTCHA شاید حتی از کوکی‌های ذخیره‌شده توسط مرورگر و تاریخچه نیز برای شناسایی کاربر انسانی استفاده کند.

اگر آزمایش کادر انتخابی در ابتدا نتواند کاربر انسانی را از ربات تشخیص دهد، احتمالا یک آزمایش اضافی دیگر در برابر او به نمایش خواهد گذاشت. به‌عنوان مثال شاید آزمایش تشخیص تصویر نمایش داده شود که در بالا شرح دادیم. درنهایت در اکثر مواقع، ترکیب حرکت ماوس و کوکی و تاریخچه‌ی کاربر، برای شناسایی او کافی خواهد بود.

reCHAPTCHA بدون تعامل با کاربر چگونه کار می‌کند؟

یکی از جدیدترین انواع reCHAPTCHA با تکیه بر رفتار کاربر و تاریخچه‌ی تعامل او با محتوای موجود در اینترنت کار می‌کند. برنامه در اکثر مواقع با تکیه بر همان داده‌های دریافت‌شده توانایی تمایز دادن بین انسان و ربات را دارد. در چنین مواردی نیاز به گذراندن آزمایش‌های مرسوم نیست. اگر نتوان با استفاده از فاکتورها، کاربر انسانی را شناسایی کرد، یک آزمایش reCHAPTCHA مرسوم برای او نمایش داده می‌شود.

نقاط ضعف CAPTCHA و reCHAPTCHA

کدهای کپچا و ری‌کپچا باوجود تمام مزایای امنیتی که به‌همراه دارند، موانعی بر سر راه کاربر محسوب می‌شوند و شاید تجربه‌ی کاربری آن‌‌ها خدشه‌دار کنند. به‌هرحال کاربر برای انجام دادن کاری در وب، مجبور به گذراندن آزمایشی می‌شود که شاید همیشه هم آسان نباشد.

از نقاظ ضعف دیگر برخی از آزمون‌های کپچا می‌توان به عدم سازگاری آن‌ها برای افراد دارای ناتوانی اشاره کرد. برخی از کدهای کپچا، گزینه‌‌ای برای نابینایان و کم‌بینایان ندارند. البته برخی دیگر نیز دارای قابلیتی هستند که حروف و اعداد را برای آن کاربران می‌خواند.

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، آزمون کپچا هم مانند تمامی ساختارهای امنیتی اینترنتی، به‌صورت کامل دربرابر مجرمان امن نیست. همان‌طور که ساختارهای امنیتی روز‌به‌روز بهبود پیدا می‌کنند، مجرمان سایبری نیز با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌تر یا حتی روش‌های ساده‌ای مانند مزرعه‌ی کلیک، موانع را پشت سر می‌گذارند.

ارتباط CAPTCHA و reCHAPTCHA با توسعه‌ی هوش مصنوعی

آزمون‌های کپچا علاوه بر کاربرد امنیتی، به توسعه‌ی آسان‌تر هوش مصنوعی نیز کمک می‌کنند. روزانه میلیون‌ها کاربر، متون موجود در تصاویر تیره و مبهم را شناسایی می‌کنند که داده‌ی خروجی از شناسایی آن‌ها، به هوش مصنوعی تزریق می‌شود. با این روند، عملکرد هوش مصنوعی در انجام وظایف مشابه بهبود می‌یابد.

برنامه‌های کامپیوتری عموما در شناسایی اعداد و حروف موجود در تصاویر با حالت‌های گوناگون، با مشکل روبه‌رو هستند. در دنیای واقعی، تصاویر در حالت‌های ثابتی نیستند و به‌نوعی زمینه و حالت آن‌ها مدام تغییر می‌کند. به‌عنوان مثال یک علامت ایست راهنمایی و رانندگی که در زاویه‌ای مناسب در برابر سیستم هوش مصنوعی باشد، احتمالا به‌راحتی شناسایی می‌شود. ازطرفی علامت ایست در تصاویر، تفاوت زیادی با شکل واقعی پیدا می‌کند چون مکان قرارگیری، زاویه‌ی نور و دیگر موارد در تصاویر متفاوت با هم تفاوت دارد.

برنامه‌های کامپیوتری به‌کمک یادگیری کاشین می‌توانند محدودیت‌های شناسایی خود را پشت سر بگذارند. به‌عنوان مثال، در شناسایی علامت ایست، برنامه‌نویس می‌تواند تصاویر متعددی را به هوش مصنوعی تزریق کند که علامت ایست هستند یا نیستند. برای چنین رویکردی، نیاز به داده‌های عظیمی داریم تا داده‌های کافی برای اثربخش شدن سیستم یادگیری ماشین، تأمین شود. در اینجا می‌توان از reCHAPTCHA استفاده کرد و همان فرایند انتخاب تصاویر توسط کاربران، نقش برچسب‌زنی روی تصاویر را ایفا می‌کند.

عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، اعلام کرد طرح فاصله‌گذاری اجتماعی که وزارت بهداشت به ستاد مقابله با کرونا ارائه کرده بود، با حضور تمام ۲۵ دستگاه‌ اجرایی مرتبط تصویب شد. وی تصریح کرد:

اساس این طرح مبتنی‌بر مشارکت و همکاری مردم است و طبق آن، مراکز پرتجمع و متراکم در شهرها ازجمله بوستان‌ها و پارک‌ها و فروشگاه‌های بزرگ در کل کشور تعطیل خواهند بود. همچنین همه‌ی فروشگاه‌های تأمین‌کننده‌ی کالاها و مایحتاج عمومی مردم شبانه‌روز فعال خواهند بود.

علی ربیعی، سخن‌گوی دولت، درباره‌ی این طرح می‌گوید:

امروز با دستور رئیس‌جمهوری، دولت و اداره‌ها و فعالیت‌های اقتصادی مگر در موارد خاص و حساس تا ۱۵ فروردین تعطیل اعلام می‌شود که فهرست آن را وزارت بهداشت ارائه کرده است و با همکاری وزیر صمت اعلام خواهد شد.

ربیعی یادآور شد با تصمیمات گرفته‌شده در ستاد، کمترین میزان کارکنان در اداره‌ها حضور خواهند داشت و برخی از آن‌ها نیز به‌شکل دورکاری است و بدین‌ترتیب، اقتصاد کشور به‌هیچ‌وجه آسیب نخواهد دید.

به‌گفته‌ی وزیر بهداشت، ایران توانسته موج اول بیماری را کنترل کند و بر آن مسلط شود و در برخی از شهرها، ورودی و خروجی بیماران به تعادل رسیده است. وی می‌گوید تخت‌های خالی هم داریم و این نشان می‌دهد موج اول این بیماری را کنترل کرده‌ایم. بااین‌حال، ممکن است با بازگشت مسافران نوروزی، موج دوم بیماری کووید ۱۹ را در کشور شاهد باشیم. طبق اعلام علی حیدری‌نجات، سرپرست سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر، از ابتدای اجرای طرح غربالگری از میان حدودا ۱۱ میلیون نفر، تاکنون ۸ هزار نفر مشکوک به کرونا در ورودی‌های شهری ۱۳ استان شناسایی شده‌اند.

دکتر زالی، فرمانده‌ی عملیات مدیریت کرونا در تهران، نیز می‌گوید بیشترین مسافرانی که در این ایام در کشور جابه‌جا شدند، از استان تهران بودند و مقاصد سفر آن‌ها به همه‌ی استان‌ها اعم از آلوده یا غیرآلوده بوده است. درحالی‌که قرار بود این سخت‌گیری از ۲۴ اسفند برای ترددها اجرا شود، درنهایت با ابلاغ رئیس‌جمهور، از فردا سفرهای جدید و خروج از شهرها ممنوع خواهد بود. سخن‌گوی دولت می‌گوید آیین‌نامه‌ی اینکه چه کسانی برای چه کارهایی می‌توانند از شهرهایشان خارج شوند، در وزارت کشور تصویب و ابلاغ خواهد شد. به‌گفته‌ی وی، آمار نشان می‌دهد در جایی که سفر انجام شده، موج جدیدی از بیماری اتفاق افتاده است.

ربیعی می‌گوید توصیه می‌کنیم مسافران بازگشت خود را طوری تنظیم کنند که به روزهای آخر نرسد و این موضوع موجب تجمع نشود. او اعتقاد دارد این تصمیم سخت‌گیرانه و ممکن است تعدادی از مردم را ناراضی کند؛ اما دولت ناچار است برای سلامت مردم و حفظ جان آن‌ها تصمیمات سخت‌گیرانه بگیرد و قوه‌ی قضاییه تخلف از این دستور را بررسی می‌کند و جرایم خاص تخلف را مدنظر قرار می‌دهد و نیروی انتظامی هم دراین‌زمینه پیشگیری و اقدام خواهد کرد. در‌عین‌حال، ربیعی تأکید می‌کند:

مسافران خروجی به‌سمت تهران دیگر نباید شهر‌به‌شهر مسیرها را طی کنند. این تصمیمی است که قطعا باید اجرا شود و باید از بزرگراه‌ها و کمربندی‌ها عبور کنند. در خروجی شهرها، مسافران کنترل می‌شوند و با ایجاد آمادگی وزارت بهداشت و هلال‌احمر، به مسافران باید برگه‌های سلامت داده شود تا در مسیر بازگشت بتوانند حرکت کنند.

به‌گفته‌ی رئیس پلیس راه راهور ناجا، مدت اجرای محدودیت‌های تردد برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا فعلا تا ۲۱ فروردین ۹۹ است و در صورت تمدید اعلام می‌شود.

از دیگر تصمیمات دولت، تعطیلی مراکز تفریحی بود. ربیعی گفت:

در جلسه‌ی امروز ستاد گزارش شد تجمع‌ها و حضورها در پارک‌ها وجود دارد و عده‌ای روال عادی دوردور خود را می‌کنند که حتما تصمیمات سخت‌گیرانه دراین‌زمینه اتخاذ خواهد شد و امسال به‌طورقطع سیزده بدر سال‌ قبل را نخواهیم داشت و تجمع در تمام مراکز ممنوع است و از آن جلوگیری خواهد شد. اگر به همین شکل ترددهای غیرضروری در سطح شهر انجام شود، حتما تصمیمات سختگیرانه و جدی‌تری اتخاذ خواهیم کرد.

سخن‌گوی دولت درباره‌ی غربالگری مسافران گفت با تمهیدات وزارت ارتباطات، حرکت این افراد شناسایی می‌شود که به کجاها می‌روند. همچنین، امروز ابلاغ شد افراد مشکوک یا مبتلا به کرونا اعمال قانون و قرنطینه خواهند شد. درصورت شدیدنبودن بیماری آن‌ها این قرنطینه در منزل یا نقاهتگاه‌های وزارت بهداشت و درمان خواهد بود که باید ۱۵ روز خود را به‌صورت قرنطینه سپری کنند.

غلام‌حسین محمدی، رئیس مرکز ارتباطات شهرداری تهران، هم در حساب توییتری خود از تعطیلی تمام بوستان‌های شهر تهران خبر داد. وی نوشت:

در‌های ورود و پارکینگ کلیه‌ی بوستان‌های محصور بسته خواهد شد و در مابقی، نگهبانان و یگان حفاظت ⁧‫شهرداری‬⁩ با همکاری شهروندان تاحدممکن از ورود ممانعت می‌کنند.

وی همچنین با بیان اینکه تعداد مسافران مترو به یک هجدهم زمان طبیعی کاهش یافته است، از تعطیلی مترو هشتگرد و کاهش ساعت خدمت‌رسانی در تهران خبر داد.

سخن‌گوی وزارت بهداشت می‌گوید مردم حتما برای حفظ سلامتی خود و خانواده و اطرافیانشان به سامانه‌ی salamat.gov.ir مراجعه کنند.

به‌روزرسانی ۸ فروردین:

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، در اطلاعیه شماره یک کمیته اجتماعی انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا آمده است: در ادامه‌ی اقدامات مستمر یک ماه اخیر توسط همه‌ی دستگاه‌ها که با حداکثر ظرفیت به‌صورت ۲۴ ساعته و مستمر برای مقابله و ممانعت از گسترش شیوع کرونا در کشور صورت گرفت، طرح تقویت فاصله‌گذاری اجتماعی با هدف کمک به تشدید قطع زنجیره‌ی انتقال بیماری با رویکرد کاهش تماس‌ها، عدم برگزاری اجتماعات و حذف ترددهای غیرضروری در سطح کشور (مصوب ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا) از بامداد جمعه هشتم فرودین ماه آغاز و تا ۱۵ فروردین ماه اجرا می‌شود و در صورت تصویب ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، اجرای طرح تمدید خواهد شد.

در زمان اجرای این طرح؛

۱- صرفا افراد بومی ساکن هر شهر مجاز به ورود آن شهر بوده و ورود افراد غیرساکن ممنوع است. نحوه‌ی شناسایی افراد ساکن و بومی با استفاده از کارت ملی، پلاک خودرو، بیمه نامه خودرو صورت می‌پذیرد.

۲- خروج افراد غیرساکن و مسافر شهرهای محل حضور فعلی برای رفتن به محل سکونت خود بلامانع و بلکه تسریع می‌شود. این افراد در طول مسیر اجازه‌ی ورود به شهرها را نداشته و از کنار گذرها عبور خواهند کرد.

۳- مدارس و دانشگاه‌ها تا پایان زمان طرح تعطیل است.

۴- پارک‌ها، بوستان‌ها، تفرجگاه‌ها، مراکز تفریحی، استخرها و… که محل تجمع افراد هستند، تعطیل خواهند بود.

۵- اصناف و مشاغل مشمول مقررات این طرح در قالب گروه‌بندی سه‌گانه (گروهی که باید کاملا فعال باشند جدول شماره یک، گروهی که باید تعطیل شوند و گروهی که براساس اقتضا و شرایط محلی فعالیت آن‌ها می‌تواند مجاز باشد، جدول شماره دو) به شرح پیوست، فعالیت می‌کنند.

۶- ادارت دولتی برابر بخشنامه صادره معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری استخدامی حداکثر با یک سوم نیروهای اداری و به‌صورت شیفت‌بندی خدمات‌رسانی خواهند کرد.

۷- برگزاری هرگونه مراسم که موجب تجمع افراد شود (اعم از رسمی و غیررسمی) ممنوع است.

۸- تردد خودروهای امدادی و درمانی، پلیس، حمل بار، کالاها، مایحتاج مردم، سوخت مشمول ممنوعیت‌ها نمی‌شود.

۹- محدودیت حداکثری در جابجائی مسافر با هواپیما، قطار و اتوبوس‌های بین شهری ضمن اجرای کامل پروتکل‌های بهداشتی، اعمال می‌شود.

۱۰- طرح کنترل‌های بهداشتی در مبادی خروجی با تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با مشارکت بسیج، هلال احمر و سایر بخش‌های ذیربط در نقاط مورد نظر، اجرایی خواهد شد.

۱۱- ممنوعیت‌های تعیین شده شامل کارکنان دستگاه‌های دولتی که محل سکونت آن‌ها با محل کارشان در یک نقطه قرار ندارد نمی‌گردد و تیم‌های تشخیصی مستقر در مبادی کنترلی با احراز موضوع نسبت به صدور تردد این دسته از کارمندان اقدام می‌کنند.

در ادامه‌ی این طرح تأکید شده است: «به‌منظور تضمین اجرای طرح، خودروهای افراد متخلف از این مقررات به مدت یک (۱) ماه با اخذ کلیه‌ی هزینه‌های جانبی توقیف می‌شود. همچنین جریمه نقدی به مبلغ ۵۰۰ هزار تومان و پلمپ واحدهای صنفی متخلف با هماهنگی سازمان تعزیزات حکومتی به مدت یک ماه، در دستور کار قرار دارد.

کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا مستقر در وزارت کشور در اطلاعیه‌های بعدی جزییات و نکات مورد تأکید را مستمرا به اطلاع کلیه مردم عزیز ایران می‌رساند و همچنین این کمیته آماده‌ی دریافت نظرات و پیشنهاد‌ها است.

برای اطلاع عموم، کمیته‌ی مستقر در وزارت کشور در سطح ملی و ستادهای استانی و شهرستانی مدیریت بیماری کرونا مستقر در استانداری‌ها و فرمانداری‌ها، مسئول پیگیری فرایند اجرای طرح بوده و به‌صورت روزانه ضمن رصد شرایط، نسبت به اتخاذ تدابیر لازم اقدام خواهد کرد.»

به‌روزرسانی ۹ فروردین:

رئیس‌جمهور امروز گفت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و اصل مصوبه‌ی آن تا ۱۵ فروردین و ادامه‌اش تا ۲۰ فروردین است.

وی همچنین از اختصاص ۲۰ درصد بودجه‌ی سال به مقابله با کرونا خبر داد؛ او گفت به عبارت دیگر حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه کشور به مقابله با بیماری کرونا اختصاص یافته که این امر باتوجه به شرایط تحریم، برای تمام دنیا تعجب‌آور بوده است.

روحانی همچنین خاطرنشان کرد:

ما بر خرید و فروش اینترنتی تأکید کردیم تا حتی‌الامکان مردم نیازهای خود را از شرکت‌های اینترنتی فراهم کنند و قرار شد اقداماتی که شده و لازم است، از طریق وزارت سمت مطرح شود تا مردم تا جایی که نیاز هست، از خانه خارج نشوند و فاصله‌گذاری اجتماعی انجام شود.

رئیس‌جمهور همچنین گفت که ۹۰ درصد هزینه‌ی درمان کرونای بیماران را دولت و بیمه پرداخت کرده و بیمار تنها ده درصد هزینه را پرداخت می‌کند.

حسین ذوالفقاری، رئیس کمیته اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا درمورد کاهش ترددها گفته است، از زمان آغاز طرح فاصله‌گذاری اجتماعی تاکنون بیش از ۶۵ درصد از حجم فعالیت ناوگان حمل‌ونقل در سراسر کشور کاهش پیدا کرده است.

به‌روزرسانی ۲۱ فروردین:

به‌گفته‌ی سعید ممبینی، رئیس اتاق اصناف ایران، از روز شنبه ۲۳ فروردین ماه ۷۵ درصد واحدهای صنفی در سراسر کشور (به‌جز استان تهران) فعالیت خود را از سر می‌گیرند. ممبینی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در شبکه دوم سیما به فعالیت سه میلیون واحد صنفی در سطح کشور اشاره و اظهار کرد:

در طرح فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند، اصناف و مشاغل به دو دسته‌ی کم‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شوند که مشاغل کم‌خطر در تهران از ۳۰ فروردین و در سایر استان‌ها از ۲۳ فروردین مجاز به فعالیت هستند؛ البته اجباری در بازگشایی ندارند.

ممبینی گفت بسیاری از صنوفی که در دسته‌بندی قبلی تعطیل شده بودند مجاز به فعالیت خواهند بود که احتمالاً بیش از ۷۵ درصد صنوف را شامل می‌شود. بازگشایی آن‌ها نیز تدریجی نیست.

رئیس اتاق اصناف ایران درمورد ضرر اصناف در زمان اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی گفت:

واحدهای صنفی طی مدت تعطیلی، روزانه ۲۷ هزار میلیارد تومان هزینه برای حقوق و اجاره متحمل شدند.

رئیس جمهور روحانی در آخرین جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام کرده بود که کسب‌وکارهای کم‌ریسک در استان‌ها به‌جز تهران از شنبه ۲۳ فروردین به‌شرط رعایت پروتکل‌های اعلامی وزارت بهداشت و درمان آغاز به فعالیت می‌کنند. فعالیت‌های اقتصادی تهران نیز از روز شنبه ۳۰ فروردین آغاز می‌شود. ادارات دولتی از ۲۳ فروردین با دو سوم نیرو و از ساعت ۷ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر فعالیت خواهند کرد.

حال کمیته اطلاع‌رسانی ستاد ملی مقابله با کرونا، جزئیات جدید فعالیت‌های صنفی را در اطلاعیه شماره دو طرح فاصله‌گذاری هوشمند منتشر کرده است. به گزارش شبکه خبر سیما، در این اطلاعیه آمده است:

ضمن تشکر از همکاری و مشارکت مردم عزیز ایران در اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ و باتوجه به مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا، جزئیات فعالیت اصناف در طرح فاصله‌گذاری هوشمند، موارد زیر را به اطلاع عموم می‌رساند:

۱- مجددا تأکید می‌گردد باتوجه به ماهیت گسترش و قابلیت بیماری کووید ۱۹ (کرونا) فاصله‌گذاری اجتماعی مهم‌ترین راهکار کنترل همه‌گیری این بیماری است و رعایت این فاصله تا زمانی‌که که بیماری در جامعه درچرخش باشد ضروری و با عنایت به اینکه می‌تواند تا ۹۵ درصد مانع از شیوع گردد باید ادامه یابد.

۲- طرح فاصله گذاری هوشمند ادامه طرح فاصله‌گذاری اجتماعی است که از اسفند ماه هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا در ایران اجرا شده و در این مرحله، صرفا مشاغل «غیر پرریسک» همراه‌با التزام به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی از تاریخ ۲۳ فرودین در استان‌های کشور و از ۳۰ فروردین در تهران مجوز فعالیت پیدا می‌کنند.

۳- کلیه واحد‌های تولید در بخش‌های مختلف صنف و صنعت در راستای تحقق شعار جهش تولید در سال ۱۳۹۹ با رعایت دقیق و کامل پروتکل‌های (دستورالعمل‌های) بهداشتی کمافی‌السابق به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

۳. آن دسته از واحد‌های صنفی توزیعی و خدمات فنی که حسب ضرورت و باتوجه به نیاز از بدو شروع بحران بیماری کرونا به‌منظور تأمین مایحتاج عمومی مردم نظیر گروه فعالیت‌های صنفی مرتبط به مواد غذایی و گروه فعالیت‌های مربوط به خدمات فنی و تعمیر لوازم خانگی و منزل در حال خدمات‌رسانی به مردم بوده‌اند، کماکان در چارچوب پروتکل بهداشتی مجاز به فعالیت دراین حوزه‌ها هستند.

۴- فعالیت‌های صنفی که از بدو شروع بحران بیماری کرونا به‌دلیل شرایط محیطی حاکم بر اینگونه فعالیت‌ها و تجمع جمعیت در آن واحد‌ها بعنوان فعالیت‌های پرخطر (پرریسک) تعطیل اعلام شده‌اند، تا اعلام عادی شدن شرایط شیوع بیماری کرونا از طرف وزارت بهداشت کماکان تعطیل اعلام می‌گردد.

این فعالیت در حوزه‌ی اصناف، شامل آرایشگاه‌های مردانه و زنانه، رستوران‌ها، تالار پذیرایی و سالن مراسم، مراکز بازی، تفریحی، گیم نت، قهوه‌خانه‌ها، چایخانه‌ها و تریا، اماکن اقامتی، هتل‌ها، استخر، سونا و ماساژ و باشگاه‌های بدنسازی و ورزشی هستند.

۵- غیر از فعالیت‌های موضوع بند ۳ (فعالیت‌های پرخطر)، باقی فعالیت‌های واحد‌های صنفی کم خطر یا کم ریسک درصورت تمایل می‌توانند با رعایت مقررات و ضوابط و دستورالعمل‌های بهداشتی با شرایط ذیربط به فعالیت خود ادامه دهند.

۶- ثبت نام و اخذ مجوز فعالیت در ایام پیش رو شیوع بیماری کرونا در سامانه وزارت بهداشت درمان واموزش پزشکی که متعاقبا اعلام می‌گردد خواهد بود.

۷- تأیید تعهدنامه به‌صورت الکترونیکی مبنی بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در سامانه خواهد شد و اخذ کد بهداشتی از طریق سامانه مزبور و نصب آن در واحد صنفی الزامی است.

به‌روزرسانی ۳۱ فروردین:

پس از بازگشایی کسب‌وکارهای کم‌خطر در تهران از ۳۰ فروردین ماه،امروز رئیس‌جمهور در جلسه‌ی ستاد مقابله با کرونا اعلام کرد پاساژها و بازارهای مسقف که جزو  مشاغل با ریسک متوسط محسوب می‌شوند، از اول اردیبهشت‌ماه بازگشایی خواهند شد.

ساعت کار پاساژها و بازارهای مسقف تا ۱۸ (۶ بعد از ظهر) خواهد بود. رئیس اتاق اصناف کشور اعلام کرد که تمامی واحدهای صنفی کم‌خطر مستقر در بازار تهران، پاساژها و بازارهای مسقف باید در سامانه salamat.gov.ir ثبت‌نام کرده و کد مجوز بهداشت را دریافت کنند؛ سپس، همانند دیگر اصناف، این کد را در ورودی واحد صنفی خود نصب کنند؛ فعالیت واحدهای صنفی بدون ثبت نام و دریافت کد مجوز، غیرمجاز خواهد بود.

رئیس اتاق اصناف خبر داد که درصورت همکاری اصناف و مردم و رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی، امکان ازسرگیری فعالیت اصناف پرخطر نیز در مراحل بعدی فاصله‌گذاری هوشمند مهیا خواهد شد.

فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای به‌جز فروشگاه‌های سوپرمارکتی، بهداشتی و شوینده، پاساژ و مجتمع‌های تجاری و بازارهای مرکزی مسقف، آرایشگاه و سالن‌های زیبایی، آموزشگاه‌های رانندگی، رستوران، اغذیه‌فروشی، طباخی و فست‌فود (فقط امکان غذای بیرون‌بر دارند)، گرمابه، سونا و ماساژ، مراکز بازی و تفریحی و گیم‌نت، باشگاه‌های ورزشی و بدنسازی، تالار پذیرایی و سالن مراسم، قهوه‌خانه، چایخانه و تریا، جزو صنوف پرخطر بوده و تا اطلاع ثانوی امکان بازگشایی واحدهای خود را ندارند.

رئیس‌جمهور امروز گفت هجوم‌نیاوردن افراد در بازگشایی اصناف نشان داده که مردم و کسبه همکاری خوبی با دولت داشته‌اند بااین‌حال موضوع کرونا هنوز تمام نشده و باید اصول بهداشتی را همچنان رعایت کنیم. این درحالی است که با پایان‌گرفتن تعطیلات سال نو و از ۱۵ ماه جاری، شاهد افزایش شدید ترددها و ترافیک سنگین در شهر تهران بودیم؛ به‌گونه‌ای که خبرگزاری پلیس دیروز اعلام کرد تردد و ترافیک ۷۵ درصد نسبت‌به سال گذشته افزایش داشته است. دیروز هم مردم به‌علت تهیه‌ی سیم‌کارت رایگان جلوی مراکز فروش سیم‌کارت تجمعات گسترده کردند؛ این تجمعات باوجود ممنوعیت ادامه‌ی موقت فروش حضوری سیم‌کارت، امروز هم ادامه داشت.

تجمع در شهر تهران برای تهیه سیم‌کارت رایگان؛ منبع فارس

رئیس‌جمهور همچنین خاطرنشان کرد که اماکن مقدس و مساجد تا نیمه‌ی اردیبهشت تعطیل خواهند بود و در اواسط اردیبهشت در جلساتی دیگر در این زمینه تصمیم‌گیری خواهد شد.

در مورد بازگشایی مدارس و آمورش و دانشگاه‌ها تصمیم جدیدی گرفته نشده و تنها دانشجویان در مقطع دکتری می‌توانند فعالیت آموزشی داشته باشند و بقیه موارد فعلاً به منوال قبل و به‌صورت کلاس‌های مجازی و غیرحضوری به فعالیت ادامه می‌دهند.

همانطور که گفته شده‌بود، از فردا، اول اردیبهشت ماه، ممنوعیت تردد میان استانی برداشته می‌شود. هفت روز پیش، تردد درمیان شهرهای هر استان هم آزاد شده بود.

به‌روزرسانی ۷ اردیبهشت:

حسن روحانی امروز، جدیدترین تصمیمات ستاد ملی مدیریت و مبارزه با کرونا را اعلام کرد.

رییس‌جمهور گفت کشور براساس میزان شیوع و ابتلا به کرونا و تعداد فوتی‌ها، به مناطق سفید، زرد و قرمز تقسیم‌بندی می‌شود و مساجد، اماکن مذهبی بقاع متبرکه و نمازهای جمعه بر همین اساس در مناطق سفید بازگشایی می‌شوند. وی طی توضیحاتی اضافه کرد:

معیار و مقررات را وزرات بهداشت تدوین و ابلاغ می‌کند. بر اساس این معیارها و به طور مثال اگر در یک شهرستان ورودی به بیمارستان یک هفته صفر شده و فردی به بیمارستان مراجعه نکرده و فوتی هم نداشته است و بهبودیافتگان افزایش پیدا کرد و این روند در هفته‌ی دوم تکرار شد، وزارت بهداشت این منطقه را سفید اعلام می‌کند.

وزارت بهداشت و درمان این مناطق را در نقشه‌ای مشخص کرده و در رسانه ملی به مردم اعلام می‌کند؛ چنانچه مردم مراعات کنند این مناطق همچنان سفید خواهند ماند اما اگر مردم مقررات بهداشتی را رعایت نکنند ممکن است وضعیت آن منطقه زرد یا حتی قرمز شود؛ تا زمانی که منطقه سفید باقی بماند شرایط جدید حاکم می‌شود.

مقاله‌های مرتبط:

• روحانی: اگر کرونا اوج بگیرد، ناگزیر به احیاء مجدد محدودیت‌ها هستیم
• استفاده از ماسک در مترو الزامی شد

روحانی گفت در جلسات آینده بررسی می‌کنیم که براساس منطقه‌بندی کرونا، آیا می‌توان مشاغل پریسک را بازگشایی کرد یا خیر.

روحانی توضیح داد که با آغاز ماه رمضان در کشور، بارها مردم و مسئولان خواستار بازگشایی اماکن مذهبی شده‌اند و ما هم در دولت می‌خواستیم درباره‌ی بازگشایی اماکن مذهبی مصوبه‌ای گسترده‌تر داشته باشیم اما باید درنظر داشت که بازگشایی صحن بقاع متبرکه تنها مسئله‌ی موجود در این جریان نیست چرا که وقتی بازگشایی اماکن مذهبی اعلام شود، سفر مردم به آن مناطق آغاز می‌شود و مراعات مسائل بهداشتی در وسایل نقلیه و هتل و بازار و غیره نیز مطرح می‌شود که باید درکنار هم به این مسائل رسیدگی و درمورد آن تصمیم‌گیری کرد.

روحانی گفت، اکنون و بر اساس معیار مصوب منطقه‌ای و تقسیم‌بندی کشور، ۱۲۷ منطقه سفید توسط وزارت بهداشت اعلام شده و در نیمه‌ی اردیبهشت، مساجد، اماکن مذهبی بقاع متبرکه و محل‌های برگزاری نماز جمعه در این مناطق با رعایت پروتکل‌های مشخص بازگشایی می‌شود.

رئیس‌جمهور در مورد ساعت کار پاساژها در مناطق گرمسیر کشور نیز گفت، باتوجه به اینکه گفته بودیم پاساژها ساعت ۱۸ بسته می‌شود و در این مناطق شرایط به‌گونه‌ای است که پاساژها عمدتاً از ساعت ۴ بعد از ظهر باز می‌شوند، بنا شد استانداران بتوانند این مدت زمان را تا ساعت ۲۰ افزایش دهند. رئیس جمهوری همچنین گفت:

برای مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده هم، مواردی که انقضای آن‌ها یک اردیبهشت ماه است، تا تاریخ ۳۱ تیرماه تمدید می‌شود.

محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت دیروز گفته بود که در روزهای گذشته در برخی استان‌ها شاهد افزایش موارد بیماری بودیم. او اضافه کرد که آمار ابتلا در چهار استان تهران، فارس، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی کماکان بالا است. این درحالی است که علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات مقابله با کرونا در تهران، می‌گوید میزان بستری شدن افراد در بیمارستان‌های استان تهران ۱/۵ درصد افزایش یافته است.