کاغذ به‌جای کتاب‌شدن در آتش سیگار می‌سوزد
در حالی که ناشران کشور اعلام می‌کنند مجاری توزیع کننده کاغذ به آنها گفته‌اند فعلا کاغذ برای تولید کتاب وجود ندارد، خبری مبنی بر تخصیص ارز دولتی برای واردات کاغذ سیگار منتشر شده است.
توسط علیرضا آخوندی
تخصیص ارز دولتی برای واردات کاغذ سیگار. این تازه‌ترین خبری است که روز گذشته از سوی معاون بهداشت وزیر بهداشت عنوان شده. علیرضا رئیسی در این زمینه خبر از واردات ۱۵ میلیون دلاری کاغذ سیگار به کشور داده است. این خبر در حالی اعلام می‌شود که با نزدیک به یک ماه پس از نمایشگاه بین‌المللی کتب تهران عملاً کاغذی برای انتشار در اختیار ناشران نیست و مجاری توزیع کننده این کالا از جمله تعاونی ناشران کشور (آشنا) اعلام می‌کنند که ناشران برای انتشار کتاب باید فعلاً صبر کنند.
اما واردات کاغذ سیگار با ارز دولتی در سال ۹۷ چگونه انجام شده است؟
آمار مقدماتی گمرک از تجارت خارجی ۱۱ ماهه نخست سال ۹۷ نشان می‌دهد که در این مدت بیش از ۴ هزار و ۲۳۶ تن کاغذ سیگار از ۱۳ کشور جهان وارد ایران شده است.
واردات این حجم کاغذ سیگار باعث خروج ۱۵ میلیون و ۹۵۰ هزار و ۹۶ دلار ارز از کشور شد که رقم ریالی آن حدود یا به عبارتی ۶۷۰ میلیارد ۷۴۱ میلیون و ۶۹۲ میلیون و ۹۱۱ ریال شده است.
طبق آمار گمرک واردات کاغذ سیگار از ۱۵ کشور از جمله چین، سوئیس، اسپانیا، امارات متحده عربی، اتریش و ترکیه انجام شده است.
نکته جالب اینکه این کاغذ با تعرفه ۱۰ درصد وارد کشور می‌شود در حالی که عمده محصولات کاغذ با تعرفه‌ای بیش از این برای واردات به کشور روبرو هستند.
این حجم از واردات کاغذ برای تولید سیگار در کشور در حالی است که گفته می‌شود ۱۷ کارخانه تولید سیگار در سال‌های اخیر به کارخانه‌های تولید این محصول اضافه شده است و در مقابل کارخانه‌های تولید کاغذ تحریر و روزنامه در داخل کشور در صورتی که از فعالیت بازنمانده باشند نیز به جای تولید کاغذ تحریر و روزنامه مشغول تولید و صادرات مقوای بسته‌بندی هستند.
در سوی دیگر این میدان اما در سال ۱۳۹۷ و در مجموع در زمینه واردات حوزه کاغذ (اعم از انواع کاغذ، ماشین‌آلات و خمیر کاغذ) بیش از ۸۰۰ میلیون دلار در کشور هزینه شده است که نسبت به واردات ۵۷۳ میلیون دلاری سال ۹۶ حدود ۴۱ درصد افزایش یافته است. با این همه و با وجود چنین حجمی از واردات کاغذ که علی‌القاعده باید منجر به کاهش قیمت آن شود، آمار پایگاه اطلاع رسانی مرکز اطلاعات کاغذ ایران قیمت هر بند کاغذ وارداتی تحریر ۷۰ گرمی را که از اندونزی به ایران وارد شده است ۴۹۵ هزار تومان و رشد قیمت آن را نسبت به دوره مشابه صعودی نشان می‌دهد و این به معنای سوداگری و عدم توزیع این محصول در بازار است.
در این میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی روزهای آتی در اقدامی تازه شروع به تقسیم وظایف کارگروه کاغذ خود در دو کارگروه مجزا در معاونت‌های مطبوعاتی و فرهنگی کرده است و موضوع تخصیص میزان مورد نیاز کاغذ و ارائه آن به ناشران و صاحبان رسانه‌ها را به این دو کارگروه تازه با حضور نمایندگانی از اصناف کرده است. در این زمینه معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در روزهای اخیر از توزیع ۱۵۰ تن کاغذ در میان صاحبان رسانه خبر داده است اما در مقابل در معاونت فرهنگی تنها خبر از تدوین آئین‌نامه اجرایی تشکیل این کارگروه تازه به بیرون درز کرده و بیش از این با وجود خبرهایی درباره اقداماتی تازه در این زمینه، حرف تازه‌ای از سوی مدیران این معاونت درباره کاغذ به بیرون درز نکرده است و ناشران را برای تولید محصول خود بیش از پیش به سوی سوداگران سوق داده است.
با این همه مقامات وزارت صمت به تازگی از تخصیص بیش از ۸۰ میلیون دلار برای واردات کاغذ چاپ و تحریر به وزارت ارشاد و به منظور تخصیص به واردکنندگان تخصیص داده و در مقابل سایر انواع کاغذ به جز تحریر و روزنامه را از بند یک کالاهای مشمول دریافت ارز دولتی خارج کرده است و از این پس باید با تأمین ارز نیمایی این دست از اقلام وارد کشور شود.
اما در این میان کماکان موضوع واردات غیرشفاف کاغذ به کشور مسأله‌ای حل نشده برای بدنه نشر و رسانه‌ها به عنوان اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان این محصولات است. موضوعی که در صورت حل و فصل می‌توانست مرهمی بر بازار مکاره کاغذ باشد.
در همین زمینه سال گذشته و پس از اعلام جدول واردات کالا به کشور از سوی بانک مرکزی پرده از یک فساد ۱۳۰ میلیون دلاری در زمینه واردات کاغذ پرده برداشته شد و به افشاگری معاون وقت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر واردات ۲۴ میلیون یورو کاغذ روزنامه توسط دو فردی که وجود خارجی نداشتند انجامید و البته پرونده‌ای قضائی در این زمینه که فرجام آن هرگز مشخص نشد. همچنین سال گذشته دادستان وقت تهران نیز خبر از تحت تعقیب قرار گرفتن ۸ شرکت در زمینه واردات کاغذ داد که تحت تعقیب طی آن جز دو متهم اصلی که فرار کردهاند، ۱۷ متهم در بازداشت هستند. به گفته وی این افراد ۱۹۰ میلیون دلار ارز گرفتند که یا کاغذ آورده اند، اما با تهیه فاکتورهای صوری در بازار آزاد فروختند و یا اینکه اصلاً کاغذی وارد نکردند و ارز را فروختند. در طرف دیگر رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران نیز از واردات ۲۰۰ هزار تن کاغذ با ارز دولتی در سال ۹۷ خبر داد و عنوان کرد از این میزان تنها ۱۴ هزار تن توزیع شده و در خصوص گم شدن ۱۸۴ هزار تن باقی مانده، هیچ فردی پاسخگو نیست.
