پوست‌اندازی صنعت چاپ خراسان رضوی، در گرو حمایت دولت
مشهد- ایرنا- کهنه‌کاران صنعت چاپ و بسته‌بندی خراسان رضوی درهای جدید عرصه بین‌المللی را به روی خود گشوده می‌بینند تا خلاقیت و توانمندی‌های خود را به جهانیان بنمایانند اما تلاش آنها برای نوگرایی با موانعی مواجه است که تنها حمایت دولتمردان و سیاستگذاران می‌تواند آنرا از پیش پای آنان بردارد.
به گزارش خبرنگار ایرنا، سفرهای رئیس جمهور به کشورهای همسایه و فرصتهایی که به دنبال توافقات مختلف بین سیاستمداران در عرصه بین المللی برای صنعتگران و تجار به وجود آمده، باعث شده است که صنعتگران چاپ و بسته بندی خراسان رضوی، به عنوان یکی از قدیمی ترین صنایع استان، برای نوگرایی کمر همت بسته و عزم خود را جزم کنند اما مسیر دشوار و سنگهای زیادی در راه است.
مشکلات ارزی، هزینه های بالای گمرکی، تامین دشوار مواد اولیه و ماشین آلات، همه و همه مشکلاتی است که بلندپروازهایی صنعتگران این عرصه را دشوار کرده، هرچند دست از تلاش نکشیده و توفیقات بسیاری نیز داشته اند، اما باز هم شرایط تغییر کرده و آنها همچنان مشکلات مختلفی را پیش روی خود می بینند.
سختی تامین کاغذ و هزینه بالای تامین اقلام چاپی برای چاپخانه داران از یک سو و فرسودگی بیش از حد ماشین آلات و خطوط تولید صنایع چاپ و بسته بندی از سوی دیگر، موانع بسیاری را در مسیر تولیدکنندگان این عرصه قرار داده است که بیش از پیش نیاز به حمایت دولتمردان دارند.
رییس اتحادیه چاپخانه داران خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار ایرنا به مشکلات صنعتگران اشاره و بیان کرد: وضعیت چاپخانه ها و فعالان چاپ و بسته بندی نسبت به گذشته نه تنها بهتر نشده، که بدتر نیز شده است، هزینه های جانبی تولید مانند بیمه، مالیات و گمرک و … کمرشکن است.
علی مغانی با بیان اینکه ماشین آلات بخش تولید در صنعت چاپ و بسته بندی استان به شدت کهنه است، افزود: قبلا واردات ماشین آلات بخش تولید از معافیت گمرکی برخوردار بود اما اکنون دولت معافیت های گمرکی را برداشته و ارز ۴۲۰۰ تومانی را نیز که به مواد اولیه و اقلام چاپ اختصاص می یافت، حذف کرده که اکنون نرخ آن به ۲۶ هزار تومان رسیده است.
وی بیان کرد: با چنین نرخ بالایی در حوزه ماشین آلات، هزینه واردات آن به شدت افزایش می یابد به نحوی که برای وارد کردن یک دستگاه ماشین نو بخش چاپ با وزن حداقل ۱۰ تن، باید ۱.۵ تا ۱.۷ میلیون یورو پرداخت کرد که تنها کرایه حمل و نقل آن بیش از ۲۰۰ میلیون تومان می شود، و در مجموع هزینه تامین ماشین آلات به شدت افزایش داشته است.
رییس اتحادیه چاپخانه داران خراسان رضوی، گران شدن مواد اولیه را از دیگر مشکلات بخش تولید ذکر و بیان کرد: فقط قیمت هر کیلوگرم مقوا که پارسال ۱۵ هزار تومان بود اکنون به ۳۵ هزار تومان رسیده و در مجموع افزایش قیمت مواد اولیه هزینه تولید را در حوزه چاپ و بسته بندی به شدت سنگین کرده است.
این فعال صنعت چاپ در خراسان رضوی به توانمندیها و مشکلات تولیدکنندگان این بخش و لزوم روزآمد شدن صنعت چاپ، متناسب با فناوریهای روز دنیا اشاره کرد و گفت: امروزه از بین واحدهای فعال در حوزه چاپ و بسته بندی در استان، شمار اندکی هستند که شرایط لازم را برای صادرات دارند زیرا اغلب با مشکلات متعدد از جمله کمبود نقدینگی و فرسودگی ماشین آلات مواجه هستند.
مغانی، حوزه صادرات محصولات چاپی را هم دارای مشکلات متعددی دانست و بیان کرد: صادرات محصولات چاپی از خراسان رضوی به کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله افغانستان انجام می شود، اما مشکل اینجا است که صادرکننده باید صادرات را ریالی انجام دهد اما دلار به کشور بازگردانده و به بانک مرکزی تحویل دهد، که فاصله زیاد بین دلار و ریال صادرکننده را متضرر می کند.
شهرک صنعتی هم مشکلات خود را دارد
رییس اتحادیه چاپخانه داران خراسان رضوی، راه اندازی شهرک تخصصی چاپ و نشر برای چاپخانه داران و فعالان صنعت چاپ و بسته بندی در استان را مطلوب دانست اما گفت: استقرار واحدهای صنعتی در شهرک هم مشکلات خود را دارد، هزینه های جانبی مانند انشعاب آب و برق و … برای واحد صنعتی بسیار گران تمام می شود.
مغانی ادامه داد: از سوی دیگر شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی مصر است که ساخت واحد صنعتی باید ۶ ماهه به پایان برسد اما حتی برای واحدهایی که ساخت آنها در زمان مقرر به اتمام رسیده است، انشعاباتی مانند برق به سرعت اختصاص نمی یابد.
وی گفت: بوروکراسی اداری از دیگر مشکلات واحدهای تولیدی است، از یک طرف می گویند که صاحب واحد تولیدی برای دریافت “پایان کار” ساختمان باید به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی رفته و پیگیری های لازم را انجام دهد، از سوی دیگر اداره کل کار می گوید که خود برای ارزیابی و تایید ساخت و ساز واحد، کارشناس فرستاده و سپس پایان کار صادر می کند، در حالی که وقتی واحدی به مرحله دریافت انشعاب برق رسیده، شرکت برق خود می تواند تایید کننده وضعیت ساخت و ساز واحد باشد و دیگر نباید نیازی به تایید اداره کل کار و اعزام کارشناس برای دریافت پایان کار ساختمان باشد.
مغانی اضافه کرد: در شرایط سخت تولید، هر چند هیچ یک از واحدهای تولیدی در بخش چاپ و نشر تعطیل نکرده اند اما افزایش هزینه های تولید باعث شده است که غالبا ظرفیت تولید خود را کاهش دهند.
تامین کاغذ دشوار، اما صادرات امیدوار کننده
پیشرفت فناوری و گرایش به مطالعه در فضای مجازی و عقب ماندن چاپخانه ها از قطار توسعه، چاپخانه دارانی را که سالها به چاپ و نشر کتاب و روزنامه مشغول بوده اند، دچار مشکلات اساسی کرده، به طوری که تنها راه باقیمانده برای آنان تغییر و دگرگونی در شیوه کار است.
چاپ، پایه گذار صنعت مکتوب دنیاست و در خراسان رضوی نیز سابقه ای دیرینه دارد و بسیاری از چاپخانه های قدیمی مشهد، که در زمان خود اسم و رسمی داشته اند، مهمترین کتابها و روزنامه های تاریخی این منطقه را نشر می داده اند.
چند سالی است که دیگر دخل و خرج بسیاری از چاپخانه های قدیمی خراسان رضوی به دلیل مسائل بسیار درهم پیچیده و این واحدها دیگر مانند گذشته توان تامین هزینه های خود را ندارند، عمده آنها نیز به سمت چاپ در حوزه صنعت پیش رفته اند و کمتر در حوزه کتاب و روزنامه فعالیت می کنند اما برای آن عده که در این عرصه باقی مانده اند نیز، تامین کاغذ و اقلام چاپی دشوار شده است.
معاون فرهنگی و امور رسانه ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در این باره با اشاره به ظرفیتهای صنعت چاپ و نشر گفت: در این استان بیش از ۴۰۰ واحد چاپخانه، لیتوگرافی و جعبه سازی؛ ۱۰۶ شرکت تبلیغاتی و ۴۴۱ ناشر فعال وجود دارد که باعث شده است خراسان رضوی به یکی از مراکز مهم این صنعت در کشور تبدیل شود.
جلیل سروری با اشاره به تولید و صادرات کتاب و فرآورده های چاپی در سال جاری گفت: در ۶ ماهه نخست امسال ۳۱ میلیون تن کتاب و فرآورده های چاپی به ارزش هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان از گمرک استان صادر شده است که هم در وزن و هم در ارزش در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۷۵ درصد افزایش دارد.
وی بیان کرد: همچنین در نیمه نخست امسال هزار و ۷۳۶ عنوان کتاب با شمارگان ۲۶۴ هزار و ۶۸۰ نسخه در استان چاپ شده، که رشد یا کاهشی نسبت به سال گذشته نداشته است.
سروری، با اشاره به فعالیت رسانه های مکتوب در خراسان رضوی گفت: ۲۴۲ رسانه چاپی شامل روزنامه، هفته‌نامه، دوهفته‌نامه، ماهنامه، دوماهنامه، فصلنامه، دوفصلنامه و سالنامه در استان وجود دارد که این رقم گویای ظرفیت بالای صنعت چاپ استان برای تامین نیاز این رسانه ها است.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در پاسخ به سوالی در خصوص اختصاص کاغذ یارانه ای به استان، گفت: پارسال سه هزار و ۴۳۰ بند کاغذ یارانه ای به استان اختصاص یافت که بین اهالی قلم و صاحبان نشریات توزیع شد اما امسال هنوز هیچ سهمیه ای از کاغذ یارانه ای به استان اختصاص نیافته است.
سروری افزود: البته سهمیه کاغذ یارانه ای استان همه نیاز صاحبان قلم و نشریات را پاسخ نمی دهد اما سهمیه ای که عموما برای کاغذ به استانها اختصاص می یابد براساس اعلام نیازی است که از حوزه های مختلف فرهنگی اعلام می شود.
بسته حمایتی دولت برای صنعت چاپ و بسته بندی
مدیران دولتی با اشراف نسبت به مشکلات حوزه صنعت چاپ و بسته بندی از حمایت های دولت در قالب یک بسته جدید خبر می دهند که شاید از این طریق بتوان شرایط تولید را تسهیل کرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در این باره گفت: ما در استان به دنبال تدوین بسته حمایتی ویژه‌ای هستیم که به برکت مرز مشترک با همسایگان شرقی و سهولت صادرات به کشورهای آسیای میانه، صنعت چاپ و بسته‌بندی را به بازار تشنه همسایگان ایران اسلامی معرفی کند.
محمد حسین‌زاده با اشاره به چالش‌ها و فرصتهای پیش روی صنعت چاپ، نشر و بسته‌بندی استان اظهار کرد: برخی بر این باورند که صنعت چاپ و بسته‌بندی در کشور ما یک صنعت ورشکسته و نابود شده است و برخی دیگر همچنان به رشد و رونق صادرات به کشورهای آسیای میانه امیدوار هستند.
وی بیان کرد: به سبب وجود تحریم‌ها، تامین ماشین آلات صنعت چاپ دچار مشکل شده است، و این در حالی است که بسیاری از کشورهای همسایه تشنه محصولات صنایع چاپی ما هستند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: تنها راهکار پیش رو برای حفظ صنعت چاپ در مرحله نخست تعالی آن و ایجاد قابلیت سهولت لحظه‌ای در این صنعت است؛ تا با به‌روز نگه داشتن دانش، تجهیزات و توانمندی‌های فعالان حوزه چاپ و بسته‌بندی، بتوان نیازهای آینده را هم پاسخ داد.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز با اشاره به ظرفیتهای حوزه صنعت چاپ و بسته بندی استان، گفت: این استان از گذشته تاکنون به عنوان یکی از قطبهای مهم صنعت چاپ و بسته بندی در کشور مطرح بوده است و علاوه بر حوزه چاپ، در بخش بسته بندی نیز توانمندی بالایی دارد.
حمیدرضا رجبی افزود: هم اینک صنایع چاپ و بسته بندی خراسان رضوی روزانه چهار میلیون قوطی فلزی برای بسته بندی تولید می کنند، افزون بر این ۲۵۰ واحد صنعتی در زمینه تولید نایلون و ۱۰۰ واحد صنعتی در زمینه تولید کارتن در استان فعالیت دارند و نیاز واحدها را به محصولات بخش بسته بندی تامین می کنند.
وی اظهار داشت: در تلاش هستیم علاوه بر حمایتهایی که تاکنون از صنعت چاپ و بسته بندی خراسان رضوی شده است، بسته حمایتی جدیدی شامل اختصاص تسهیلات بانکی به منظور تامین نقدینگی واحدهای تولیدی برای خرید مواد اولیه مورد نیاز و تسهیل فرآیندهای صدور مجوزهای فعالیت برای شرکتهای دانش بنیان به تولیدکنندگان اختصاص دهیم.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی نیز با اشاره به فعالیت شهرک تخصصی چاپ و نشر استان در مشهد گفت: زون تخصصی چاپ و نشر در شهرک صنعتی توس در فضای کارگاهی به وسعت ۱۸ هکتار با فعالیت ۱۳۷ واحد به صاحبان صنعت چاپ واگذار شده است که از این تعداد ۵۰ واحد تولید دارند و باقی در حال ساخت و آماده سازی واحدهای خود هستند.
جعفر فرشچی افزود: اختصاص شهرکی برای واحدهای چاپ و بسته بندی منجر به توسعه فعالیتهای آنها شده است و در واقع استقرار، ساماندهی و تمرکز واحدهای چاپ و صنایع وابسته در شهرک صنعتی از پراکندگی آنها جلوگیری کرده و علاوه بر آن ارتباط مشتریان را با حوزه چاپ و بسته بندی و دریافت سفارش تسهیل کرده است، به گونه ای که هم واحدها به نحو عادلانه ای از فرصتهای بازار بهره می گیرند و هم از ظرفیتهای یکدیگر برای ارتقای تولید و افزایش صادرات استفاده می کنند.
وی اظهار داشت: اخیرا زیرساختهای مناسبی برای افزایش خدمات دهی به واحدهای چاپ و بسته بندی در شهرک صنعتی چاپ استان ایجاد شده که از جمله آن فیبر نوری، انشعابات برق و آب و گاز و روکش آسفالت مسیرهای دسترسی بوده است.
