طرح یا برنامه بازاریابی (Marketing Plan) چیست؟

در یک سازمان یا واحد کسب و کار و یا سطح محصول (مانند: خط تولید محصول)، برنامه بازاریابی به تغییر مفهوم یک محصول یا خدمت، شناخت بهتر نیازهای جامعه مشتریان هدف، دستیابی به انتظارات فروش شرکت، سهم بازار و … کمک می کند.
یک طرح بازاریابی یا مارکتینگ پلن به دقت عنوان می کند که شرکت جهت عرضه محصولات و پشتیبانی از محصولات قدیمی، چه کارهایی انجام خواهد داد، این برنامه به نحوی تعیین کننده مسیر راه و جزئیات اجرایی، بازاریابی سازمان است.

برنامه بازاریابی یا پلن بازاریابی، زمان بندی فروش و فعالیت های ترویجی، سیاست قیمت گذاری و تلاش های مربوط به توزیع کالا (Place) را نشان می دهد. چگونگی کنترل فرآیندها و همچنین اندازه گیری نتایج، قسمتی از برنامه است. با برنامه های بازاریابی به طور محرمانه رفتار می شود، تا هیچ رقیبی از جزئیات آن ها استفاده نکند!

هر برنامه بازاریابی شامل سه بخش اصلی است:

اهداف  بازاریابی (Marketing Goals): پس از تجزیه و تحلیل وضعیت کنونی سازمان، رقبا و شرایط بازار می‌توان نسبت به تعیین اهداف بازاریابی اقدام نمود. هدف اصلی برنامه های بازاریابی، ایجاد تعادل و تناسب بین محصولات سازمان و بازارهای هدف آن ست.

اهداف باید قابل تعریف یا مشخص، قابل اندازه‌گیری، مورد توافق سهام دارن، واقع بینانه و دارای زمانبندی یا اصطلاحا SMART باشند!

استراتژی بازاریابی (Marketing Strategy): عبارت است از روش رسیدن به اهداف بازاریابی. استراتژی روش انتخاب شده برای دستیابی به هدفی مشخص و ابزار رسیدن به این هدف را در چارچوب زمانی تشریح می کند. البته این روشها شامل جزئیات کار که بصورت روزانه پیگیری می شود، نمی‌باشد. بطور کلی استراتژی های بازاریابی به آمیخته بازاریابی (محصول، قیمت، ترویج و توزیع) مربوط می‌شوند.

تاکتیک های بازاریابی (Marketing tactics): شامل فرآیندهای تبدیل استراتژی به برنامه‌های کاری است، هر برنامه کاری شامل جایگاه فعلی شرکت، اهداف و فعالیتهای شرکت، مسئولیتها، زمان شروع و پایان کار و هزینه‌ها می‌شود.

به طور کلی یک برنامه بازاریابی هر آن چه برای جا انداختن محصول جدید و پشتیبانی از محصولات قدیمی­تر مورد نیاز است را به دقت تعیین و تصریح می کند. برنامه بازاریابی، زمان بندی فروش و فعالیت های ترویجی و تشویقی، سیاست های قیمت گذاری و فرآیندهای توزیع محصول را در بازارهای هدف نشان می دهد. چگونگی کنترل و ارزیابی عملکرد نتایج برنامه نیز قسمتی از برنامه بازاریابی است.

یک برنامه بازارایابی، بر اساس بازار هدف و عناصر آمیخته بازاریابی (Marketing Mix) ، شامل ارکان: محصول یا خدمت  یا Product، قیمت گذاری یا Price، مکان عرضه Place، و فعالیت های پیشبردی (Promotion) و یا اصطلاحا ۴P تدوین می شود، منظور از  آمیخته بازاریابی یا ترکیب این است که بین این اجزا می‌بایست یک نگرش سیستمی و هماهنگ برقرار شود تا بتواند بر مشتری تاثیر گذارد. طراحی و توسعه آمیخته بازاریابی (Marketing Mix) که به آن «چهار پی ۴P» یا «هشت پی ۸P» گفته می شود و از وظایف اصلی مدیر بازاریابی می باشد، که در مقالات آتی به این مقوله به طور مفصل خواهیم پرداخت.

فرم استاندارد یک برنامه یا طرح بازاریابی از موارد زیر تشکیل می شود:

• خلاصه اجرایی یا Executive Summary
• فهرست عناوین
• خلاصه ای از وضعیت معمول شرکت:  این بخش شامل تمام داده های مربوطه، متشکل از تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف شرکت، فرصت ها و تهدیدها است.
• ارزیابی متمرکز بر فرصت های بازار: این بخش، شامل یک بررسی از بخش های مختلف بازار هدف، مشتریان و ارزیابی نیازهای آنان، و چالش های رقابتی ای که شرکت ها و محصولات شان با ان ها مواجه می شوند، است.
• اهداف مالی و بازاریابی: معمولاً اهداف مالی به عنوان اصلاح (یا ارتقای) در آمدهای اضافی عنوان می شوند و از آن انتظار می رود که در پایان هر دوره برنامه ریزی به دریافت سود منجر شوند. از مهم ترین اهداف بازاریابی یا Marketing Goals می توان به عنوان فروش یا توسعه سهم بازار (Market Share) یاد کرد.
• خلاصه ای از استراتژی بازاریابی شرکت: این خلاصه، بازار هدف و چگونگی جایگاه یابی، خط تولید محصول، توزیع و قیمت گذاری را نشان می دهد. همچنین این استراتژی، تمام اقدامات ویژه ای را که منجر به کسب اهداف ذکر شده می شوند، در نظر خواهد گرفت. این گونه اقدامات، ممکن است متشکل از تجدید سازمان در قسمت نیروی فروش استفاده مشتری از تخفیف، برنامه جامع تبلیغاتی ملی، برنامه های مربوط به بازاریابی از طریق پست مستقیم و غیره باشد.
• بوجه بازاریابی ماه به ماه
• پیش بینی فروش ماه به ماه و درآمدها
• برنامه برای نظارت و ارزیابی پیشترفت برنامه های عملیاتی و پایان دوره برنامه ریزی